Postać kobiety

Dogonowie to lud żyjący w południowo centralnej części Republiki Mali. Jego liczebność szacuje się na 500–600 tysięcy. Największe skupisko ich wiosek znajduje się na odcinku 150 km wzdłuż Masywu Bandiagara.

Świat kobiet dogońskich jest mało zbadany. Wszystko co o nim wiadomo pochodzi z informacji uzyskanych od mężczyzn, to oni bowiem zawsze odpowiadają na pytania badaczy w imieniu swoich żon i córek. Same kobiety niechętnie opowiadają o swoim życiu i obowiązkach, tłumacząc się zawsze dużą ilością pracy. Dogońscy mężczyźni, biorąc pod uwagę postawę młodych kobiet, zdolnych do prokreacji oraz ich cechy charakteru wyróżniają wśród nich trzy typy i porównują je do owiec, kóz i węży. Natomiast stare kobiety, będące w wieku pomenopauzalnym mężczyźni nazywają yanw waru, czyli kobietami-bawołami. Kobiety te są postrzegane jako opiekunki sekretnego życia kobiet, świadome życiodajnej roli jaką w społeczeństwie odgrywa ich płeć. Dogonowie traktują je na równi z mężczyznami, podziwiają ich doświadczenie, ale unikają zwłaszcza kontaktu wzrokowego, gdyż według nich staruszki obdarzone są sekretną mocą i mogą ściągać na osobników płci brzydkiej nieszczęścia. Kobiety dogońskie nie uczestniczą aktywnie w życiu społecznym, za to biorą udział we wszystkich rytuałach religijnych, oczywiście poza tymi, za które odpowiedzialne jest stowarzyszenie Awa (święta: Dama i Sigi).

W życiu codziennym kobieta dogońska cieszy się wielką wolnością i poważaniem ze strony mężczyzny. Choć granice pomiędzy światem mężczyzn i kobiet są bardzo szczelne, ich kompetencje uzupełniają się wzajemnie i równoważą, co wpływa na prawidłowe funkcjonowanie społeczeństwa dogońskiego.

Ewa Prądzyńska