Przechyłomierz maksymalny

Przechyłomierz to przyrząd, zaopatrzony w mechanizm wahadłowy, wychylający się na tle wyskalowanej tarczy, z której odczytuje się wartość kąta o jaki przechylony jest w danym momencie statek. Podziałka kątowa zbudowana jest tak, by wskazywać wartości przechyłu zarówno na prawą jak i na lewą burtę, tak więc wartość zero umieszczona jest po środku i powinna być wskazywana kiedy statek jest w spoczynku.

Każda jednostka pływająca po wybudowaniu lub znaczącym remoncie, mogącym mieć wpływ na środek ciężkości, przechodzi próbę przechyłów. Polega ona na przemieszczaniu określonych ciężarów z burty na burtę i pomiarze kątów uzyskanego przechyłu w celu wyliczenia współrzędnych środka ciężkości oraz wysokości pozornego środka obrotu, a także korekcji, wyliczanych teoretycznie, krzywych ramion momentu prostującego, mających znaczenie przy dużych przechyłach. Wartości te, wraz z dodatkowymi danymi jak środek wyporu, siła wyporu i siła ciężkości jednostki pływającej służą do określania stateczności. Jest to pojęcie z zakresu teorii okrętu mówiące o zdolności jednostki pływającej do przeciwstawiania się siłom zewnętrznym, takim jak grawitacja, falowanie morza i wiatr, mogącym spowodować jego przewrócenie, a więc w zasadniczy sposób dotyczące bezpieczeństwa. Kryteria stateczności jednostek pływających określone są przepisami polskimi i międzynarodowymi a dodatkowo uzależnione mogą być m.in. od rodzaju przewożonego ładunku.

Załogi statków zobowiązane są do stałej kontroli przechyłu statku, która ważna jest nie tylko w czasie sztormu, gdy fale na morzu są duże, a podmuchy wiatru mogą być silne i gwałtowne, ale także przy zmianach kursu oraz załadowywaniu i rozładowywaniu statku w porcie.

Modele takie jak prezentowany mogły być używane na różnych jednostkach. Jednym ze znanych żaglowców, na którym był zainstalowany przechyłomierz Zasadniczej Szkoły Zawodowej Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy jest STS Fryderyk Chopin. Ten konkretny egzemplarz znajdował się na holowniku Lis.

Leszek Kocela