Figura kultu zmarłych

Figura kultu zmarłych pomdo (liczba mnoga pomda lub pomta) przedstawiają postać ludzką – prawdopodobnie kobietę otoczoną przez pięć mniejszych postaci, zapewne dzieci.

Kissi traktują wykopane podczas prac rolnych rzeźby pomda jak powracających przodków. Ustawiają je na rodzinnych ołtarzach i składają im ofiary z jedzenia i krwi zwierzęcej. Pomda dzielą się na kilka typów w zależności od funkcji jaką pełnią. Niektóre z nich wykorzystywano w obrządku grzebalnym. Chowano je wówczas razem ze zmarłym, aby następnie po roku odkopać rzeźbę, zawinąć w tkaninę, i niekiedy dodając jakiś atrybut, na przykład broń lub narzędzie, ustawić na ołtarzu rodzinnym. Inne służyły m.in. do przepowiadania przyszłości.

Omawianą figurę wyrzeźbiono w steatycie, materiale rzeźbiarskim, który w porównaniu z drewnem jest dość rzadko stosowany w Afryce. Steatyt, znany jako kreda krawiecka lub kamień mydlany jest miękką skałą mikrokrystaliczną o dużym skupieniu talku i szarej, różowej lub zielonkawej barwie. Skały miękkie łatwo poddają się obróbce, dlatego rzeźbiarz wykorzystuje narzędzia używane do pracy w drewnie takie jak: nóż, ciosła o wąskim ostrzu czy toporek. Afrykańska rzeźba kamienna nawiązuje do symbolicznych właściwości tego surowca, który uważany jest za materiał trwały i niezniszczalny. Artysta zazwyczaj najpierw rzeźbi głowę postaci, następnie kształtuje jej tułów i kończyny. Głowa uważana jest za siedlisko duszy i myśli człowieka. Figury z dziećmi ukazujące macierzyństwo, zazwyczaj są symbolem płodności. Mają również przeciwdziałać bezpłodności, która może zagrażać jednostkom oraz całej wspólnocie.

Katarzyna Findlik-Gawron