Bitwa pod Wiedniem

Wiek XVII obfitował w ważne wydarzenia. Spora ich część wiązała się z toczonymi wówczas wojnami. Spośród batalii związanych z działaniami wojsk polskich niewątpliwie najbardziej znana w ówczesnej Europie była bitwa z Turkami, wynikiem której było uwolnienie cesarskiego Wiednia z oblężenia. Wiktoria wiedeńska odbiła się szerokim echem w całym chrześcijańskim świecie. Nic zatem dziwnego, że wydarzenie to było chętnie upamiętniane. Na gruncie polskim powstało wiele dzieł, również medali, ukazujących samo wydarzenie czy też Jana III Sobieskiego. Nie inaczej było na terenach podlegających władzy cesarza Leopolda I. Zwycięstwo to postanowiono uczcić również w bogatym Hamburgu. Z tej okazji powstał prezentowany medal zaprojektowany przez Jana Reteke. Co znaczące, na gruncie niemieckim akcentowano głównie udział wojsk cesarskich w zwycięstwie, jednak uhonorowany został także Jan III Sobieski oraz polsko-litewska armia Rzeczypospolitej. Twórca tego medalu urodził się w Rydze, najpewniej w 1643 roku, jako syn medaliera Jana Rethe. Początkowo pracował w Sztokholmie, jednak na stałe związał się z Hamburgiem, gdzie zajmował się głównie projektowaniem tak zwanych portugałów, czyli wielodukatowych złotych monet. Były one naśladownictwem monet portugalskich emitowanych od 1499 roku. Z tego też względu otrzymał przydomek Twórca Portugałów. Specyfika tych monet – były bardziej wyrazem potęgi finansowej Hamburga niż środkiem płatniczym – powodowała, że nie bez racji nazywano je aż do XIX wieku także portugalskimi medalami. Doświadczenie zdobyte przy ich projektowaniu sprawiło, że Jan Reteke wyjątkowo dobrze nadawał się do roli twórcy medalu dokumentującego wiktorię wiedeńską.

Co ciekawe, tematyka medalu nie jest jedynym elementem łączącym Jana Reteke z Polską. W Hamburgu na krótko zetknął się z Sebastianem Dadlerem, medalierem, który pełnię swego talentu rozwinął podczas niemal piętnastoletniego pobytu w Gdańsku. Tak więc młody Jan Reteke stał się uczniem gdańskiego medaliera, którego w późniejszych latach bardzo chętnie naśladował, a nawet kopiował. W ten sposób również Jana Reteke wypada zaliczyć do tak zwanej gdańskiej szkoły medalierskiej zapoczątkowanej przez Sebastiana Dadlera, do której należeli także Jan Höhn starszy i jego syn Jan Höhn młodszy.

Leszek Poniewozik