![S/Mal/532/ML W centrum na łożu okrytym czerwoną tkaniną i przezroczystym materiałem, z głową wspartą na poduszce, leży Maryja. Ma zamknięte oczy, dłonie skrzyżowane na piersiach, ubrana jest w niebieską suknię i czerwony maforion z gwiazdkami na czole i ramionach; jej głowę otacza nimb. Za nią, w owalnej złotej mandorli zdobionej wyciskanym ornamentem przypominającym języki ognia, stoi Chrystus, opisany monogramem. Ponad mandorlą widnieje czerwonoskrzydły serafin. Chrystus spogląda na Maryję i prawą ręką ją błogosławi, a w lewej, poprzez połę płaszcza trzyma duszę Maryi ukazaną w postaci dziewczynki w białej sukience z niebieskim paskiem, z nimbem i ze złożonymi do modlitwy rękoma. Chrystus ubrany jest w czerwoną szatę spodnią i błękitny płaszcz, jego głowę otacza nimb. Towarzyszy mu dwóch aniołów, trzymających wysokie zapalone świece. Obaj ubrani są w białe szaty spodnie i czerwone tuniki, mają niebieskie skrzydła i nimby.
Na pierwszym planie znajdują się postacie św. Michała Archanioła i Żyda Jefoniasza (nawiązujące do przekazów apokryficznych). Św. Michał Archanioł ubrany jest biało-złotą tunikę i pancerz z zębatymi wycięciami u dołu, w niebieskie spodnie i wysokie złotawe buty, w prawej dłoni trzyma miecz, w lewej pochwę miecza. Szczególnie ciekawy jest ubiór Jefoniasza, wyróżniający się realizmem i aktualizacją: Żyd ma na sobie czarną togę i biały talit katan (tradycyjna szata oznaczająca otoczenie Bożym światłem, znak Bożej opieki) z cicis – frędzlami na rogach. Prócz tego ma białe pończochy, czarne buty i charakterystyczny, nietypowy dla ubioru żydowskiego biret.
Wokół Maryi zebrani są apostołowie, duchowni i tłumy wiernych. Przy jej głowie, ze świecą w prawej dłoni stoi siwowłosy św. Piotr, za nim inny apostoł ze świecą, trzymający lewą dłoń przy twarzy w geście rozpaczy. Po prawej stronie u stóp Maryi stoi apostoł ze świecą i księgą (św. P](/brepo/panel_repo/2022/04/16/pg0ifd/contain-360-1000-max-s-mal-532-ml-001.jpg)
Zaśnięcie Maryi
1680 — 1720
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Ikony (XVII–XIX wiek)
Ikona Zaśnięcia Matki Bożej prezentuje opisywany w apokryfach moment zakończenia ziemskiego etapu jej życia. Maryja spoczywa na łożu, za nim stoi Chrystus trzymający na lewym ramieniu jej duszę ukazaną pod postacią niemowlęcia w powijakach. Figurę Jezusa otacza mandorla, której ciemnozielony kolor oznacza nieprzeniknioność tajemnicy Boga. Przed łożem Maryi jest przedstawiona scena apokryficzna: Archanioł Michał, ukazany jako skrzydlaty wojownik w pancerzu, odciął mieczem dłonie Żyda Jefoniasza, który chciał przewrócić mary. Wokół zgromadzonych jest jedenastu apostołów i kobieta; przy głowie Maryi czuwa św. Piotr, a u jej stóp – św. Paweł. Z tyłu widać tłum wiernych, wśród nich biskupów i duchownych. W centrum górnej strefy, w podtrzymywanej przez dwóch aniołów mandorli, ponownie jest przedstawiona Maryja, otoczona promienistą glorią i wznosząca dłonie w geście uwielbienia. Na obłokach są ukazani apostołowie, każdy z towarzyszącym mu aniołem. Według tradycji zostali oni sprowadzeni z różnych stron świata, gdzie głosili Ewangelię, aby zgromadzić się na moment zaśnięcia Matki Bożej.
Na lubelskiej ikonie zwraca uwagę sposób zdobienia tkanin sąsiadujących z figurą Maryi. Czerwona materia okrywająca mary jest pokryta ornamentem o dalekowschodniej proweniencji, zwanym czintamani, na który składa się powtarzający motyw: dwie linie faliste i trzy kule, symbolizujący panowanie nad trzema elementami świata – niebem, ziemią i wodą, a także siłę, zwycięstwo i chwałę. Na pozostałych tkaninach dominują motywy roślinne, zwłaszcza kwiatowe. Przedstawienie kwiatów w kontekście maryjnym można wiązać z ich symboliką ogólną – kwiat jako znak budzącej się przyrody symbolizuje nadzieję na zmartwychwstanie. Kwiaty mogą też stanowić odniesienie do legendy, według której apostołowie na wieść o śmierci Maryi udali się do miejsca, gdzie miała być pochowana – nie zastali tam jednak jej ciała, jedynie wiele różnorodnych kwiatów.
Inne nazwy
Uspienie
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
ikona, malarstwo, obraz
Technika
złocenie, tempera
Pochodzenie / sposób pozyskania
z dawnych zasobów
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Lublinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1680 — 1720
Muzeum Narodowe w Lublinie
1730 — 1770
Muzeum Narodowe w Lublinie
1770 — 1830
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna