Dormeus'a

Dormeus’a to sypialna kareta podróżna, dwuosobowa, do poczwórnego zaprzęgu z ok. poł. X1X wieku, wyprodukowana w Austrii przez nieznanego powoźnika. Dormeus’a (fr.- śpiąca, śpioszka) była w wieku XIX w luksusową karetą podróżną do spania, jaką posiadali tylko najbogatsi. Charakterystyczne dla takiej karety było przedłużenie z przodu dolnej części nadwozia o płaskie pudło. W dormezach powożonych z kozła znajdowało się ono właśnie pod kozłem. Wewnątrz poza siedzeniem, dormeza wyposażona była w stoliki, lustra i kieszenie oraz w stanowiącą komplet z pojazdem umieszczoną na dachu płaską walizę dopasowaną do niego, tzw. waszę. Niektóre dormezy, poza waszą, miały umieszczony za pudłem nadwozia stały kufer. W Polsce poza łańcucką, drugą zachowaną w muzealnych zbiorach jest dormeza znajdująca się w historycznych zasobach po Działyńskich i Zamoyskich w Bibliotece PAN w Kórniku. Kórnicka dormeza należała do hrabiego Jana Działyńskiego. W kolekcjach europejskich wszystkich karet do spania jest zaledwie kilka. Niektóre z nich, jak dormeus’a kórnicka, mają dodatkowo za pudłem, dwuosobowy kozioł dla służby ze skórzaną budą, umieszczoną nad nim. Dormeus’a Potockich z Łańcuta nie ma kufra ani waszy a jedynie, umieszczoną za pudłem szeroką półkę-bagażnik na kufer. Na zewnątrz tylnej ściany pudła, co było charakterystyczne dla podróżnych karet, ma przylegającą do ściany świecową lampę z jedyną szybą wmontowaną w ścianę. Oświetla ona luksusowe, tapicerowane zieloną safianową skórą wnętrze. Wyposażone ono jest w kieszenie, w których chowano potrzebne podczas podróży drobiazgi oraz w dwa stoliki, mocowane poniżej okien w przedniej ścianie, które można opuszczać. Ważne jest podkreślenie, że w dormezach takich jak łańcucka spano leżąc lub półleżąc, nogi wsuwając do płaskiego pudła o jakie z przodu przedłużone było nadwozie, a w którym za dnia przechowywano pościel. Dzięki temu, można było podróżować non stop, zmieniając tylko co dwadzieścia parę kilometrów konie. Z Łańcuta do Paryża taka podróż trwała 17 dób.

Aldona Cholewianka-Kruszyńska