Pierścionek

Pierścionek zakupiono podczas Studenckiej Ekspedycji Etnograficznej „Afryka 76–77”, nad którą nadzór merytoryczny sprawowało Muzeum Narodowe w Szczecinie. Dogonowie uważali go za wyrób Tellemów – ludność autochtoniczną zamieszkującą masyw Bandiagara w XI–XV wieku. Być może pierścionek ten został wykonany przez dogońskiego kowala na wzór ozdób tellemskich. Pierścionki w kulturze Dogonów noszone są m.in. przez hogonów – kapłanów kultu lebe, którzy czasem pełnili również funkcje wodzów wiosek lub grupy wiosek. Wybór nowego hogona wymaga wielu konsultacji, dlatego może trwać nawet kilka lat. W niektórych wioskach zostaje nim najstarszy męski mieszkaniec, natomiast w innych dokonuje się wyboru spośród najstarszych mężczyzn. Nowy hogon obejmuje pozycję kapłana kultu lebe dopiero po roku od wyborów. W tym czasie na jego strój składają się jedynie białe szaty. W kolejnym roku organizuje się wystawną ceremonię, podczas której spożywa się tradycyjne piwo. Od tego momentu kandydat na kapłana może nosić strój hogona, czyli obszerną czarną (indygo) tunikę, cylindryczną czerwoną czapkę, sandały, bransoletę noszoną na prawej nodze, kolczyk w kształcie pierścienia, pierścionek zakładany na palec prawej ręki oraz żelazny naszyjnik z dugo hogona – zazwyczaj w formie kamienia, który przepełniony jest duchową siłą przodka Lebe. Wszystkie elementy stroju hogana podkreślają jego wysoką pozycję w dogońskiej strukturze społecznej. Pierścionki zakładają również kobiety z problemami zdrowotnymi. Wykonuje się je z żelaza i umieszczana na ołtarzach rodzinnych przodków zwanych ginna ommolo. Podczas składania ofiary przodkom polewa się je substancją ofiarną składającą się z krwi lub owsianki z prosa. Źródłem ich mocy leczniczej jest siła duchowa przodków. Dogonowie wierzą, że moc przodków, którym poświęcony jest ołtarz, zasila pierścionek, aby następnie przekazać ją chorej kobiecie, co przyspiesza proces leczenia.

Katarzyna Findlik-Gawron