Płyta szlifierska

Stanowisko nr 19 w Szczecinie-Jezierzycach, zlokalizowane na wschód od Odry, w południowo-wschodniej części miasta, uważane jest za jedno z ważniejszych stanowisk mezolitycznych na Pomorzu Zachodnim. W literaturze znane jest przede wszystkim jako stanowisko późnomezolityczne. Szczegółowe analizy wskazują jednak, że większość materiałów krzemiennych jest pozostałością osadnictwa ze środkowego mezolitu. Ponadto na stanowisku zarejestrowano ślady wielokrotnego pobytu różnych grup ludzi od późnego paleolitu do późnego neolitu.

Jednym z ciekawszych znalezisk, odkrytych na tym stanowisku w czasie wykopalisk w latach 1974-1975 jest płyta szlifierska związana najprawdopodobniej z późnoneolityczną kulturą ceramiki sznurowej. Nazywana tak od charakterystycznych zdobień na naczyniach powstałych poprzez dociskanie zwojów sznura wokół szyjek i wylewów naczyń, kultura ta datowana jest ogólnie na III tysiąclecie BC.

Płyta szlifierska wykonana z płaskiego fragmentu czerwono-pomarańczowego piaskowca na jednym z końców ma widoczne ślady przygotowania prostej powierzchni, co sugeruje, że powstała poprzez podział większej bryły przy wykorzystaniu naturalnego podziału skały osadowej na warstwy. Właściciele płyty ściśle trzymali się ustalonego podziału na powierzchnię użytkową oraz podstawę, gdyż wyraźne zagładzenia znajdują się na stronie wierzchniej, natomiast strona spodnia nie posada żadnych śladów.

Społeczności młodszej epoki kamienia oraz epoki brązu używały płyty szlifierskie do obróbki wysokiej jakości wyrobów krzemiennych, jak siekiery czy sztylety. Szlifowanie miało na celu wzmocnienie krawędzi takich narzędzi przed dalszą obróbką lub użytkowaniem. Wbrew obiegowej opinii to nie sama płyta ścierała krzemień, a podsypka, zazwyczaj używana na mokro. Ta sama płyta mogła być używana na wielu etapach szlifowania narzędzia w zależności od rodzaju i grubości zastosowanej podsypki – od wstępnego wygładzania przy użyciu grubego żwiru lub gruzu krzemiennego, poprzez szlifowanie przy użyciu piasku, po polerowanie z wykorzystaniem iłów lub pyłów.

Michał Adamczyk