Bogurodzica Hodigitria

Ikona należy do jednego z wariantów Bogurodzicy Hodigitrii – patrz S.12677MŁ. W rosyjskiej prawosławnej cerkwi prezentowany wizerunek nazywa się Ukojenie Smutku. Bogurodzica podtrzymując prawą ręką na wpół leżącego Chrystusa, lewą dłoń przykłada do twarzy nasłuchując modlitewnych próśb. Według podania pierwowzór ikony znajdował się w Szkłowie obwodu mohylowskiego na Białorusi. Jego kopia została przywieziona w 1640 r. przez kozaków do Moskwy. Ikonę umieszczono w cerkwi św. Mikołaja w podmoskiewskich Pupyszach położonych w Sadownikach za rzeką Moskwą naprzeciwko Kremla. Pod koniec XVII w. w czasie budowy nowej murowanej cerkwi ikona została wraz z wieloma innymi przeniesiona do dzwonnicy i popadła w zapomnienie. Obraz wrócił do kultu w XVIII w. z powodu wydarzenia opisanego w księdze dokumentującej liczne cuda, ale zniszczonej przez pożar w 1771 r. Dokument zaświadczał, że przed ikoną w 1760 r. dokonało się uzdrowienie całkowicie unieruchomionej chorobą kobiety pochodzącej ze znaczącego rodu. Wcześniej chorej objawiła się Bogurodzica nakazując wyjazd do Moskwy do cerkwi na Pupyszach i poleciła modlitwę przez wizerunkiem Ukojenie Smutku. W świątyni jednak nie odnaleziono obrazu z takim napisem. Przeszukawszy wszystkie możliwe miejsca, wydobyto z dzwonnicy zapomnianą ikonę Bogurodzicy. Chora zidentyfikowała ją jako obraz ukazany w widzeniu i pomodliwszy się została całkowicie uzdrowiona. Wydarzenie to miało miejsce 5 lutego (25 stycznia wg kalendarza juliańskiego) i zapoczątkowało przywrócenie kultu, a także ustanowienie na ten dzień święta ikony Bogurodzicy Ukojenie Smutku. W 1771 r. modlitwę przed ikoną uznano za szczególnie skuteczną podczas epidemii cholery. Spopularyzowany wizerunek występuje także w wersji lustrzanej, co opisano pod S.12807MŁ.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967