Zapinka

Fibula z brązu zaopatrzona w aplikacje ze srebrnego drutu była elementem wyposażenia jednego z grobów szkieletowych na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Żalęcinie, pow. stargardzki. Na cmentarzyskach tej kultury archeologicznej odkrywane są zarówno groby szkieletowe, jak i ciałopalne. Znane są także bogato wyposażone groby arystokracji plemiennej od kurhanami. Nazwa kultury pochodzi od jednego z cmentarzysk wielbarskich w miejscowości Wielbark pod Malborkiem. Ludność tej kultury zasiedlała większość obszaru Pomorza między I a połową V wieku. W pochówku kobiety, złożonej do grobu w drewnianej kłodzie, oprócz fibuli znaleziono inne ozdoby z brązu: okucie końca pasa, trzy szpile, kolię złożoną z bursztynowych i szklanych paciorków, bursztynowy wisiorek oraz srebrną klamerkę esowatą służącą do spinania kolii, a także igłę, kościany grzebień i przęślik z piaskowca do obciążania wrzeciona. Fibula z brązu jest zdobiona srebrną aplikacją. Wysoki poziom obróbki metali kolorowych oraz sztuki jubilerskiej jest cechą charakterystyczną kultury wielbarskiej. Ozdoby i elementy stroju, takie jak fibule i bransolety, zaopatrywane były nie tylko w aplikacje z metali szlachetnych ale również ozdabiane filigranem, pseudofiligranem i perełkowaniem. Kulturę wielbarską wyróżnia ponadto brak w grobach uzbrojenia oraz przedmiotów wykonanych z żelaza. Cmentarzysko w Żalęcinie miało charakter birytualny, to znaczy, że znajdowały się na nim groby szkieletowe i ciałopalne. W latach 1976–1979 podjęto pierwsze, ratownicze badania wykopaliskowe cmentarzyska, związane z intensywną eksploatacją żwirowni. Z okresu przedwojennego pochodzą jedynie pojedyncze znaleziska z Żalęcina. Nie wiadomo jednak, czy zostały odkryte w obrębie cmentarzyska.

Bartłomiej Rogalski