Salon Zielony

Nazwy historyczne: „Chambre de Parade” (ok. 1780 r.); „Pokoy” (1802 r.); „Apartament Czerwony i Gabinecik” (1805 r.); „Pokój Sypialny i Garderóbka” (1821 r.); „Salonik” (poł. XIX w.); „Salon rogowy” (lata 80 XIX w.); Salon „Zimowy” (1933 r.)
Nazwy inne: Salon Bawialny, Zimowa Bawialnia; Salon Zielony, Salon Apartamentu Męskiego.
Czas powstania: 1629 – 1642 (?); ok. 1780 r.  – salon „Chambre de Parade”; po 1783 r. (do pocz. XIX w.) – wygrodzenie mniejszego „Gabinetu” z „Apartamentu Czerwonego”;  2 ćw. XIX w. scalenie pomieszczenia w „Salonik” i zmiana wystroju; lata 90 XIX w. – zmiana wystroju.
Architekci: n.n. (od 1629 do lat 90 XIX w.); Amand Luis Bauqué, Albert Pio (lata 90 XIX w. zmiana wystroju).
Artyści: Franciszek Smuglewicz (polichromia drzwi południowych, lata 90 XVIII w.); stolarze wiedeńscy (lata 90 XIX w.).

Salon Zielony, zwany także Zimowym, kończy północną amfiladę pierwszego piętra zamku, którego północno - wschodnie naroże równocześnie zamyka amfiladę wschodnią. W XVIII w. w skrzydle północnym mieściły się prywatne apartamenty ostatnich łańcuckich Lubomirskich  – Izabeli z Czartoryskich i Stanisława, marszałka wielkiego koronnego na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Ok. 1780 r. pokój opisany jako „Chambre de Parade” należał do apartamentu księcia Stanisława Lubomirskiego. Pomieszczenie posiadało cztery okna, po dwa w ścianie północnej i wschodniej. Z trojga drzwi jedne otwierały się do sypialni (Sypialnia Męska) w skrzydle północnym, jedne do przedpokoju (Jadalnia Zimowa) w skrzydle wschodnim, a trzecie prowadziły do gabinetu w wieży północno- wschodniej. Pokój ogrzewano umieszczonymi w ścianie zachodniej kominkiem i piecem (z paleniskiem dostępnym w załomie korytarzy Północnego i Wschodniego). We wnęce południowej przewidziano miejsce na kanapę (alkowa).
Po śmierci Stanisława Lubomirskiego w 1783 r. jego apartament ulegał częściowym przeróbkom i adaptacjom. Wnętrze opisane jako Pokoy” w 1802 r. miało „Obicie adamaszkowe Karmazynowe z Listwami pozłacanemi. Niża adamaszkiem Karmazynowym wybita, w niej Łoszko, do którego Kołczan z Płotkiem y Firankami Adamaszkowemi”.
W 1805 r. w zachodniej części istniał wygrodzony jednokienny „gabinecik”, w którym było „Obicie papierowe Chińsko malowane”. Pozostałą część pokoju zajmował „Appartament Czerwony”, który, podobnie jak wcześniej, miał „Obicie adamaszkowe karmazynowe stare z listwami pozłacanemi. Alkowa adamaszkiem takimże wybita, z łożkiem drewnianym, kapą, płotkiem y Firankami adamaszkowemi”. Pokój doświetlały dwa okna w ścianie wschodniej, gdyż północne było już zamurowane. Mieszkał tu biskup  Louis Hector Honoré de Sabran (+1811) – jeden z emigrantów pozostających po rewolucji francuskiej na utrzymaniu Izabeli Lubomirskiej.
Po śmierci Izabeli Lubomirskiej w 1816 r. dawny „Chambre de Parade” pozostawał podzielony na dwa pomieszczenia nazywane w 1821 r. „Pokojem Sypialnym” i „Garderóbką”.
Od 1822 r., po rozdziale majątku między wnukami Izabeli Lubomirskiej, zamek łańcucki przeszedł na własność Alfreda I Potockiego, ożenionego w 1814 r. z Józefiną Czartoryską. Młodzi Potoccy urządzili w pokojach pierwszego piętra wschodniego skrzydła zamku własne mieszkanie nazywane Apartamentem Zimowym. Należał do niego także dawny „Appartament Czerwony”, w którym urządzono „Salonik” dla „J. Exc. JW. Hrabiego Pana”, z czasem nazwany Salonem Zimowym lub Salonem Bawialnym. Wnętrzu, przeobrażonemu po raz kolejny po zlikwidowaniu przepierzenia, przywrócono wymiary z czasów Stanisława Lubomirskiego. W połowie XIX w. w „Saloniku” Alfreda I Potockiego było troje biało malowanych drzwi i trzy okna (jedno północne pozostało zamurowane). Ściany pokoju „tapetą chińską wyklejone. Posadzka dębowa w cegiełki. Sufit gładki. Piec z kamienia murowany, w sposób chiński malowany. Komin szafiasty, białym marmurem wyłożony”.   
Po śmierci Alfreda I w 1862 r., jego syn i następca ordynacji Alfred II Potocki zamieszkał w odnowionym dawnym apartamencie Stanisława Lubomirskiego (północne skrzydło pierwszego piętra). Jak zapamiętała w 1885 r. synowa Alfreda II, Elżbieta z Radziwiłłów: „Salon rogowy (dawny pokój biskupa, emigranta francuskiego Monseigneur de Sabran) był tapetowany zielonymi tapetami w chiński deseń.” W pokoju znajdowały się dwie pary istniejących do dziś polichromowanych drzwi płycinowych. Drzwi zachodnie, zamontowane ok. 1862 r., z wizerunkami Neptuna i niezidentyfikowanej bogini w środkowych sześciobocznych płycinach, pochodzą z I poł. XIX w. (jak w Sypialni Męskiej). Drzwi południowe z wizerunkami Junony i Jowisza pochodzą z lat 90 XVIII w. Malował je zapewne Franciszek Smuglewicz. Ich istnienie w „Saloniku” potwierdzają inwentarze z poł. XIX w.  
Po śmierci Alfreda II w 1889 r., w trakcie przebudowy zamku prowadzonej w latach 1889 – 1912 według projektów Amanda Luisa Bauqué i Alberata Pio, dawne apartamenty ostatnich Lubomirskich urządzono dla Elżbiety i Romana Potockich.
Salon Apartamentu Męskiego odnowiono w latach 1890 – 1895 dla Romana Potockiego zmieniając jego wystrój. Dolną część ścian ujęto w płycinową boazerię. Nad nią na krosnowej ramowej boazerii rozpięto jasnozielony wzorzysty adamaszek. W jednym z dwóch wschodnich zaokrąglonych naroży pokoju znajdują się maskowane w boazerii drzwi do Gabinetu w wieży północno - wschodniej. Pomalowaną w kolorze jasnozielonym i białym boazerię oddziela od sufitu gładka faseta z profilowaniem. Sufit ozdobiono rozetą i ornamentem sztukatorskim w  narożach. W supraportach nad drzwiami umieszczono malowidła w neorokokowej oprawie. Jednolity wystrój uzupełniają neorokokowy piec w narożu południowo-zachodnim i kominek w ścianie południowej, W górnej części lustra nad kominkiem wprawiono olejno malowaną scenę pasterską z 2 poł. XVIII w.
Pod sufitem podwieszono kryształowy żyrandol. Meble zharmonizowano stylowo z wystrojem wnętrza.

Podstawowa bibliografia:
•    Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.
•    Majewska - Maszkowska Bożena, Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej, Warszawa 1976.
•    Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [w]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1994.
•    Potocka Elżbieta, Łańcut - wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].
•    Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lwów 1933.

Opracowanie:
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967
Faustyna Bożętka