Postać przodka

Sztuka Dogonów tworzona jest przede wszystkim dla celów religijnych. Według ich mitologii, twórcą wszechświata jest bóg Amma, jednak mieszkańcy Masywu Bandiagara poświęcają mu niewiele uwagi, koncentrując się na różnych przodkach, którzy są pośrednikami między żywymi, a ostatecznymi siłami wszechświata. To z nimi związana jest większość dogońskich rytuałów. Wśród antenatów można wyróżnić kilka kategorii. Jedną z nich stanowią pierwsi przodkowie stworzeni przez Ammę – cztery pary doskonałych bliźniąt, od których wywodzi się cała ludzkość. Kolejną grupą antenatów są różni binu, czyli nieśmiertelni przodkowie z czasów, gdy na ziemi nie było śmierci. Ostatnią, najliczniejszą kategorią, są zmarli członkowie wszystkich rodów nazywani wagem, co tłumaczy się dosłownie jako „ci, którzy są daleko”.

Tak duża liczba czczonych przodków generuje istnienie w kraju Dogonów ogromnej ilości miejsc kultu. Wioski i tereny znajdujące się poza ich granicami, leżące w rejonie Masywu Bandiagara są niezwykle intensywnie nasycone różnego rodzaju ołtarzami (osobistymi, rodzinnymi, targowiskowymi, sprowadzającymi deszcze) oraz innymi świętymi miejscami (kamieniami, jaskiniami, stawami) związanymi z istotami mitycznymi. Ołtarze i święte miejsca nie wyczerpują religijności Dogonów. Według francuskich naukowców prowadzących badania pod kierunkiem Marcela Griaule’a, wszystkie dogońskie wytwory rękodzielnicze, od najmniejszych ozdób i najzwyklejszych przedmiotów codziennego użytku, po maski wykorzystywane w czasie świąt pogrzebowych i figury umieszczane na ołtarzach – są materialnymi symbolami mitycznych wydarzeń, postaci i idei.

Ewa Prądzyńska