Pejzaż wsi Kottissów

Pejzaż Rybkowskiego przedstawia szeroką górską panoramę, łagodnie scalającą postrzępione szczyty górskie pokazane w oddali i równinne pasmo pól na pierwszym planie. Studium pejzażowe w malarstwie Rybkowskiego pokazuje, charakterystyczne dla końca XIX wieku, zainteresowanie wiejskimi motywami, zwyczajami, strojami i naturą. Wnikliwa obserwacja natury, podążanie realistycznymi wzorcami w polskiej kulturze artystycznej końca XIX wieku wywodziło się z tradycji pejzaży „heroicznych” i scen historycznych związanych ze szkołą monachijską, w kierunku bezpretensjonalnych, szukających prawdy natury rozległych krajobrazów i scen rodzajowych.

Twórczość Rybkowskiego rozwijała te motywy, artysta stał się uważnym ilustratorem scen ludowych i motywów huculskich, towarzysząc etnograficznym wyprawom Oskara Kolberga. Krajobraz również zyskiwał niezależny, autonomiczny charakter jako sceneria odczucia potęgi i harmonii natury.

Obraz Rybkowskiego nie był wyrazem radykalnych eksperymentów artystycznych końca XIX wieku, stawiających nowe problemy malarskie w zetknięciu z naturą, związane z intensywnością, ulotnością, impresyjnością malarskiego pejzażu. Rybkowski w gruncie rzeczy pozostał akademikiem, poszukującym w krajobrazie przestrzennego ładu tworzącego harmonię obrazu. Jego pejzaż układa się w kolorystycznie zróżnicowane sfery, odtwarzając najbardziej nasycony pierwszy plan aż do rozjaśnień błękitu, łączących wierzchołki gór i partie nieba. W swojej kompozycji pokazuje równowagę opartą na zasadzie klasycznego trójkąta, ujmującego krawędzie wyobrażonej scenerii. Ten klasyczny umiar zyskuje dopełnienie w równomiernie rozproszonych grupach niewielkich postaci ludzkich oddających się pracy, wypoczynkowi, zwożących siano, układających się w regularny, przestrzenny rytm. Grupy postaci wpisane w monumentalny krajobraz wyrażają alegorię życia podporządkowanego rytmowi natury i wtopionego w ponadludzki porządek.

Wnikliwa obserwacja natury Rybkowskiego nie tyle odkrywała nowe możliwości malarskie, co kontynuowała utrwalone schematy znaczeniowe i wizualne.

Marcin Lachowski