Goldgulden auf die Regierungskunst | Gulden z okazji powołania oddziałów wojskowych

Panowanie księcia Filipa II (1606–1618) zaznaczyło się szczególną obfitością emisji okolicznościowych. Zamiłowanie władcy do sztuki przełożyło się na pasję do kolekcjonowania monet, a także projektowania nowych. Serie guldenów powstałych pod koniec jego rządów (1614–1618) odzwierciedlają nie tylko ówczesne wydarzenia i sytuację polityczną, ale również ideologię panowania Filipa II. Symbole i alegorie umieszczane na rewersach, potraktowane na równi z godłem, są aluzją do wielkiej odpowiedzialności władcy, podporządkowania życia obowiązkowi rządzenia. Monety powstały bezsprzecznie z inspiracji władcy, niektóre pewnie według jego projektów. Prezentowany gulden pod względem przekazywanych treści odwołuje się do ideologii rządzenia państwem (tzw. Regierungskunst). Kompozycji złożonej z dwóch elementów – miecza i pióra towarzyszy sentencja w języku niemieckim. Projekt obrazu został stworzony przez księcia do ulubionego powiedzenia jego matki, Klary brunszwicko-lüneburskiej, alles zu seiner zeit, w okresie rosnącego zagrożenia ze strony buntujących się polskich oddziałów na Pomorzu Gdańskim. Sytuacja zmusiła Filipa II do wydania nakazu utworzenia oddziału 200 muszkieterów, który miał strzec wschodniej granicy księstwa. Pomimo pokojowych celów szlachta protestowała przeciwko zbytnim wydatkom i najmie wojska bez zgody stanów. Emisja guldenów najwyraźniej służyła pokazaniu najważniejszych atrybutów Filipa – wojownika i obrońcy państwa oraz twórcy prawa. Insygnialna funkcja miecza miała symbolizować każdy aspekt władzy wywodzącej się od Boga, a uzupełniona tutaj o pióro kojarzyła się z pisaniem. Gulden nie jest sygnowany, ale wysoka artystyczna jakość wskazuje na augsburskiego złotnika Daniela Sailera, zatrudnionego w mennicy szczecińskiej do produkcji stempli. Egzemplarz muzealny pochodzi z pomorskiej kolekcji niemieckiego kolekcjonera Helmuta Hahna, która w 2013 roku w całości została wystawiona na aukcji w Berlinie.

Genowefa Horoszko