Trójca Święta

Wiara w Jedynego Trójosobowego Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego świadczy o przynależności do chrześcijaństwa i stanowi jego fundament. Tajemnicę tę zgłębiali i rozważali w swoich pismach wczesnochrześcijańscy teologowie, uznając ją za prawdę objawioną i poszukiwali jej potwierdzenia w Biblii. Dogmat o Trójcy Świętej dotyczący współistotności trzech Osób Boskich, zatwierdzony na powszechnym soborze konstantynopolitańskim w 381 r., należy do najważniejszych. Już w IV w. na podstawie teologicznej wykładni ojców Kościoła pojawiły się pierwsze próby obrazowania niewidzialnego Boga w Trójcy Jedynego w oparciu o Stary Testament. W księdze Rodzaju opisana została gościnność Abrahama podejmującego w gaju Mamre trzech bożych posłańców (Wj. 18, 1-16) odczytywanych jako Trójca Święta, zapowiedź wcielenia Chrystusa. W klasztorach świętej Góry Athos posłańców tych obrazowano pod postaciami Aniołów. Związki Rusi chrześcijańskiej z klasztorami Athos sięgały czasów Antoniego Peczerskiego (+1073) założyciela Ławry pod Kijowem. Zacieśniły się one w XIV/XV w. za czasów ruskiego metropolity Cypriana (+1406), który wprowadził reformę liturgiczną na wzór greckiej tradycji akcentującej szczególne znaczenie Ducha Świętego i współuczestnictwo Trójcy Świętej w tajemnicy przeistoczenia darów. Miało to istotny wpływ na dalszy rozwój obrazowania Trójcy Świętej nierozłącznie zespolonej z tajemnicą Eucharystii, czego przykładem stała się ikona Andrzeja Rublowa „Trójca Święta”. Obrazowanie takie z jednoczesnym zachowaniem właściwych relacji między Anoiołami uznano za prawidłowe, kanoniczne. Popularnie taki sposób obrazowania nazywa się Trójcą Święta starotestamentalną, jak na prezentowanej ikonie. Dopiero od XVIII w. upowszechniły się wizerunki Trójcy Świętej ukazującej Ojca i Syna w ludzkich postaciach, a Ducha Świętego w symbolu gołębicy.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967