Ukrzyżowanie, sw. Mikołaj, Bogurodzica Ratunek Zagubionych, św. Charłamp, św. Julita i Kiryk

ikona wielopolowa, św. Mikołaj, Bogurodzica Eeleusa, św. Charłamp, ss Cyryk i Julita.
Tradycja tworzenia ikon złożonych z kilku różnych wizerunków zestawionych na jednym podobraziu sięga odległych czasów. Przypuszczalnie na terenie Rusi ikony takie pojawiły się pod koniec XIV w. Najstarsze znane z XV w. pochodzą z Nowogrodu Wielkiego położonego na północno - zachodnich ziemiach Rusi. Obrazy tego typu chętnie stosowano w domowym użyciu. Zawierały one pozostające w szczególnym kulcie i cudami słynące wizerunki Bogurodzicy, popularnych wybranych świętych będących orędownikami w konkretnych potrzebach lub sceny ewangeliczne. Na prezentowanej ikonie zobrazowano cztery przedstawienia, licząc od lewego górnego naroża: św. Mikołaj, Bogurodzica Eleusa, św. Charlampus oraz ss. Cyryk z Julitą. Rozdziela je centralnie umieszczony wizerunek Ukrzyżowania Chrystusa zwieńczony przedstawieniem Pana Zastępów – Jahwe Sabaoth, opisany szczegółowo cyrylickimi inskrypcjami i monogramami (patrz S.12792-12795MŁ; S.12871MŁ; S.12872MŁ; S.12875MŁ), swoją treścią uzupełnia on pozostałe przedstawienia. Do św. Mikołaja  Cudotwórcy zwracano się praktycznie w każdej, zwłaszcza trudnej potrzebie życiowej (patrz S.12683MŁ; S.12820MŁ). Przed wizerunkiem Bogurodzicy Eleusy w typie Ratunek Ginących modlono się za ludzi nie mających nadziei na ratunek oraz tych, którzy porzucili łono cerkwi  (patrz S.12682MŁ). Św. Charłampus biskup Magnezji nad Meandrem w Azji Mniejszej, który w wieku 113 lat poniósł śmierć męczeńską w 202 r. w czasach Septymiusza Sewera, był patronem chroniącym od nagłej niespodziewanej śmierci, zwłaszcza bez rozgrzeszenia oraz opiekunem bydła domowego (patrz S.12799MŁ). Opiece św. Julity i jej trzyletniego syna Cyryka (Kiryka), którzy ponieśli śmierć męczeńską w czasach Dioklecjana, poleca się chore dzieci (patrz S.2798MŁ).
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967