![MNS/E/6361 Cytra klawiszowa (autoharp) - ujęcie z prawej; Cytra klawiszowa (autoharp) z płaskim pudłem rezonansowym wykonanym z drewna polichromowanego o kształcie przypominającym trapez z jednym ściętym rogiem. Wzdłuż najkrótszego boku oraz boku odchodzącego od niego pod kontem rozwartym, szereg metalowych kołków, do których przymocowanych jest 25, diatonicznie strojonych strun, ułożonych od najgrubszej – górnej – do najcieńszej z dolnej strony instrumentu; ostatnie dwie są zerwane. Poniżej kołków znajdują się dwie, zestawione pod kątem rozwartym, wąskie, metalowe blaszki z niewielkimi bolcami, stanowiące wsparcie i gwarantujące właściwy rozstaw strun. Podobna blaszka zamontowana jest wzdłuż dolnej krawędzi instrumentu. Struny przechodzą przez znajdujące się w niej rowki, zaginają pod kątem 90 stopni i mocowane są w znajdujących się w bocznej ściance instrumentu bolcach, ułożonych naprzemiennie: wyżej – niżej. Bezpośrednio nad strunami, prostopadle względem nich, znajduje się sześć metalowych prętów zamontowanych pomiędzy dwoma drewnianymi mostkami. Osadzone na sprężynach pręty wprawiane są w ruch przez grającego za pomocą znajdujących się w ich górnej części przycisków. Powoduje to dociśnięcie do struny mocowanych na prętach klawiszy z filcowymi podkładkami. Na jednym z mostków, na przykręconej za pomocą dwóch śrub plakietce z papieru welinowego, znajdują się oznaczenia akordów. Druga plakietka, z zapisem nut w formie literowej i na pięciolinii oraz ciągiem cyfr rzymskich i arabskich, umieszczona jest bezpośrednio na pudle rezonansowym, poniżej mechanizmu klawiszowego. Cytra ozdobiona jest w górnej części kalkomanią.](/brepo/panel_repo/2023/02/23/1jallr/contain-360-1000-max-mns-e-6361-diga4357-m.jpg)
Cytra klawiszowa (autoharp)
1920 — 1930
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Wczesne średniowiecze na Pomorzu
Czym była muzyka dla społeczności wieków średnich? Na to podstawowe pytanie wiążące się z początkami tworzenia i rozwijania instrumentów muzycznych archeologia może odpowiedzieć jedynie częściowo. Z badań wykopaliskowych znane są proste grzechotki i gwizdki oraz bardziej skomplikowane kilkuczłonowe instrumenty używane podczas sprawowania obrzędów i zabaw o charakterze ludycznym. Niektóre były wykorzystywane do wytwarzania sygnałów dźwiękowych w systemie komunikacji, który można porównać do afrykańskich tam-tamów, a także w polowaniach.
W arabskich źródłach pisanych z X i XI wieku można znaleźć informacje, że Słowianie używali różnych instrumentów muzycznych, w tym także tzw. aerofonów ustnikowych, do których zaliczają się rogi i trąby. Materialne pozostałości wczesnośredniowiecznych instrumentów należą do rzadkości, dlatego tak ważne i unikatowe jest znalezisko ustnika z poroża odkryte podczas badań archeologicznych na cmentarzysku w Wolinie. Na jego podstawie nie można oczywiście odtworzyć wyglądu trąby lub rogu. W tym przypadku pomocne są nieliczne przedstawienia na zabytkach sztuki romańskiej. Jednym z nich jest scena na srebrnej czarze włocławskiej z 2. połowy X wieku. Przedstawieni w niej wojowie dmą w zakrzywione do góry rogi. Podobnie jest skierowany instrument ukazany na Drzwiach Gnieźnieńskich z XII stulecia oraz róg z Ewangeliarza gnieźnieńskiego z 2. połowy XI wieku. W jednoznaczny sposób rogi do grania wymienia Herbord, jeden z żywociarzy św. Ottona z Bambergu. Ustnik z Wolina mógł być częścią takiego zakrzywionego ku górze rogu, wiążącego się z bitwą i sygnalizacją bojową.
Anna Bogumiła Kowalska
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 5.4 cm, szerokość: 2.8 cm
Rodzaj obiektu
instrument muzyczny
Technika
toczenie i szlifowanie, wyrób ręczny, jednostkowy
Tworzywo / materiał
poroże
Pochodzenie / sposób pozyskania
pozyskanie własne
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1920 — 1930
Muzeum Narodowe w Szczecinie
1901 — 1945
Muzeum Narodowe w Szczecinie
1901 — 1945
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna