Pejzaż z wrzosami

Malarstwo pejzażowe było trwałym gatunkiem w całej twórczości Józefa Mehoffera, stając się zarazem centralnym obszarem namysłu nad kreacyjnym modelem sztuki. Artysta pisał, że „sztuka zawsze przetwarzała i przetwarzać będzie naturę, doszukując się w niej stylu”. W sztuce monumentalnej – freskach wawelskich – wykorzystywał motywy roślinne jako stylizowane formy niosące symboliczny sens mistycznego ogrodu. Wici roślinne stanowiły również akcent kompozycyjny, wypełniając tło przedstawień portretowych. Rajski pejzaż stał się scenerią intymnego, osobistego wyobrażenia w najbardziej znanym obrazie artysty – magicznym, bogatym w złożone znaczenia Dziwnym ogrodzie.

Obcowanie z przyrodą było ważnym składnikiem życia artysty – sam zaprojektował w układzie tarasowym ogród w Jankówce koło Wieliczki (1907) otaczający alkierzowy dwór, gdzie mieszkał z rodziną do 1917 roku. Później prowadził ogród w miejskiej zabudowie Krakowa, gdzie do dzisiaj znajduje się muzeum-dom artysty. Projektowane ogrody miały uporządkowany i geometryczny kształt, były wypełnione bujną roślinnością, stając się tematem licznych kompozycji nasyconych intensywną, jasną kolorystyką, oferując nastrój spokoju, pogody i harmonii. Bukoliczne sady, ogrody, pola powstawały także podczas wakacyjnych pobytów malarza w zaprzyjaźnionych majątkach.

Pejzaż z wrzosami jest świadectwem wakacyjnego obcowania z bujną przyrodą, zinterpretowaną bardziej swobodnym, „impresyjnym” stylem. Polna droga, ukośnie poprowadzona między fioletowymi wrzosami i rozrośniętymi cisami, ucieka w głąb obrazu, wyznaczając kierunek wycieczki, wprowadzając widza w swobodnie, bujnie porośnięty krajobraz oświetlony zachodzącym słońcem. Malarska gra intensywnych kolorów stanowi niezwykle staranne i przemyślane studium kompozycji, opartej na równowadze przeciwieństw: kontrastów barwnych i zrytmizowanych kształtów.

Pejzaż stanowi próbę osiągnięcia kompozycyjnej pełni za pomocą zestrojenia barw wyznaczających szlak wędrówki spojrzenia po obrazie. Obraz jest pochwałą pogodnego i harmonijnego życia, zarazem rozświetlona łuna zachodzącego słońca przywodzi refleksję nad ulotnością i przemijalnością ludzkiej egzystencji, rozpoznanej w kształtach natury, nawiązując do tradycji symbolizmu z czasów młodzieńczej twórczości artysty.