Witen

Witeny zdominowały obieg pieniężny strefy bałtyckiej w 2. połowie XIV wieku. Główne miasta pomorskie, za przykładem Lubeki i Hamburga, zawierały porozumienia i przystępowały do produkcji tych nominałów, będących ekwiwalentem 4 denarów, według jednego systemu menniczego. Ujednolicono także stemple, na których widniał krzyż połączony z symbolem miasta na awersie i znak państwa na odwrocie.

W dalszej kolejności do produkcji przystąpili książęta. Monety początkowo zawierały ok. 1 g srebra wysokiej próby 930/1000, jednak stopniowo traciły na jakości. U progu XV wieku ciężar pomorskich witenów mieścił się w przedziale 0,7–0,9 g i odpowiadał wartości 3 denarów.

Witeny były istotną częścią nowego systemu monetarnego wprowadzonego przez księcia Bogusława X (1454–1523). Od 1489 roku bito je z przerwami w trzech mennicach: Gardźcu nad Odrą, Szczecinie i Dąbiu, a od 1499 roku już tylko w Szczecinie. Widzimy na nich takie elementy ikonograficzne jak symbol władcy – inicjał księcia Bogusława X, czyli gotycka litera B oraz herb całego zjednoczonego księstwa pomorskiego – gryf. Witeny uczestniczyły w obiegu w basenie Morza Bałtyckiego i do dzisiaj często rejestrowane są w skarbach i na stanowiskach archeologicznych. Najbardziej wyrazistym przykładem obecności tych monet w obrocie jest piętnastowieczny skarb odkryty w 1999 roku na podzamczu w Szczecinie, prezentowany w katalogu Szczeciński skarb z Podzamcza.

Genowefa Horoszko