Drzewa

Twórczość Józefa Pankiewicza (1866-1940), wybitnego malarza i grafika, profesora krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i paryskiej filii uczelni, kształtowała się pod wpływem nowoczesnych tendencji w malarstwie zachodnioeuropejskim. W 1889 roku Pankiewicz wraz z Władysławem Podkowińskim wyjechał doskonalić umiejętności do Paryża, gdzie jako jeden z pierwszych polskich artystów zetknął się z twórczością francuskich impresjonistów. Później  wracał do Francji wielokrotnie, by w 1939 r. osiąść na stałe w La Ciôtat. Kontakt ze sztuką francuską miał kluczowe znaczenie w kształtowaniu jego artystycznej świadomości, na którą w dużej mierze oddziałało malarstwo Paula Cézanne'a i Pierre'a Bonnarda. Pod wpływem Bonnarda Pankiewicz zwrócił się ku jakościom kolorystycznym płótna, łącząc je z przejętą od Cezanne’a kompozycyjną dyscypliną. W 1909 roku wraz z Bonnardem odbył podróż do Saint Tropez, gdzie urzeczony śródziemnomorskim pejzażem południa Francji spędzał letnie miesiące. Ze względu na rosnącą popularność miasteczka wśród turystów, wkrótce artysta przeniósł się do malowniczo położonego portowego Sanary; wyjeżdżał również w okolice Cassis i La Ciotat. Po latach fascynacji awangardowymi kierunkami sztuki, w latach 20. XX wieku jego twórczość zaczęła ciążyć ku bardziej tradycyjnej estetyce, czego przykładem jest omawiany pejzaż z południa Francji oparty na bezpośredniej obserwacji natury. Podczas wędrówek po okolicy Pankiewicz wielokrotnie sięgał po te same motywy, zmieniając jedynie nieznacznie ujęcia kompozycyjne. Szczególnie koncentrował się na porośniętych przez pinie i gaje oliwne wzgórzach – jego uwagę przyciągały puszyste korony drzew o kształtach miękko rozmywających się w słońcu południa. Artysta szybkimi kreskowaniami o zatartych konturach chwytał ich charakterystyczny kształt i urodę podkreśloną subtelnym cieniowaniem. Usytuowane centralnie, rozłożyste drzewo oliwne artysta traktuje jako element konstrukcyjny, któremu została podporządkowana starannie przemyślana, pozbawiona nadmiaru szczegółów kompozycja, budowana przede wszystkim przez bujną roślinność skrywającą zepchniętą na dalsze plany architekturę zabudowań mieszkalnych.

Anna Hałata