Kanapa

Prezentowana kanapa pochodzi z ganituru mebli, które nabyła Izabela z Czartoryskich Lubomirska. Od tamtego czasu do dziś komplet znajduje się na wyposażeniu parterowego apartamentu w narożu północno-wschodnim zamku. Pokój „w Marmur malowany” z sypialnią, gabinetem i łazienką (garderobą) urządzono w latach 80 XVIII w. podczas modernizacji łańcuckiej rezydencji prowadzonej przez ostatnich Lubomirskich. Po śmierci Stanisława Lubomirskiego w 1783 r. i powrocie z podróży zagranicznej w 1791 r. Księżna Marszałkowa urządziła w nim swoiste „muzeum” pamiątek. Pod silnym wpływem wrażeń przywiezionych z Anglii w 1787 r. mieszkanie zaaranżowano zgodnie z najnowszą angielską modą. Zainspirowany znaleziskiem waz greckich w dawnej Etrurii (Toskanii), antyczną ornamentyką rzymską oraz wykopaliskami w Pompejach i Herkulanum – klasycyzm angielski wyróżniał się lekkością i elegancją. W meblarstwie stosowano proste czytelne formy, elementy konstrukcyjne wykonywano najczęściej z pełnego mahoniu. Nie przypadkiem meble z łańcuckiego kompletu, ozdobione sztychami w oparciach, określono w inwentarzach z pocz. XIX w. jako „hetruskie” (etruskie). Zdobiące zwieńczenia oparć odbitki graficzne o tematyce alegoryczno – mitologicznej są barwione gwaszem. Moda, zwana ówcześnie „stylem etruskim”, znana także w latach 90 XVIII w. we Francji w okresie Dyrektoriatu, była w europejskiej architekturze wnętrz i meblarstwie szerszym zjawiskiem. Prezentowany komplet został wykonany w Polsce (S.440MŁ;  S.441MŁ; S.442MŁ; S.443MŁ; S.444MŁ; S.2320MŁ; S.2321MŁ). Pierwotnie meble były tapicerowane czarną tkaniną ozdobioną pomarańczowym jedwabnym haftem w kwiaty i „osoby”. W XIX w. pokrycie tapicerskie zostało wymienione na istniejące do dziś, ze wzorem czerwono – czarnych skośnych pasów. Apartament, w którym stoją prezentowane meble, nazwano w drugiej połowie XIX w. Tureckim.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967