Talerz

Talerz ma bogatą i różnorodną dekorację, zarówno malowaną, jak i plastyczną. Reliefowy wzór na kołnierzu składa się z czwórdzielnych pasm plecionki, tworzących kwadraty, ustawionych ukośnie do brzegów naczynia. Taki rodzaj dekoracji zastosowano w Miśni po raz pierwszy na serwisie wykonanym w latach 1735–1736 dla hrabiego Aleksandra Józefa Sułkowskiego i jego żony Marii Anny Frein von Stein – stąd jego nazwa.

Dekoracja malarska naśladuje japońskie wyroby porcelanowe produkowane w rejonie Arita, których nazwa wywodzi się od rodziny ceramików Kakiemon. To oni w połowie XVII wieku zastosowali po raz pierwszy farby naszkliwne przejęte z Chin. Ich wzory o kompozycji asymetrycznej i delikatnym rysunku składały się z motywów roślinnych uzupełnianych przedstawieniami zwierząt i ptaków. Naśladowano je powszechnie w całej Japonii, później w Chinach, a od XVIII wieku w Europie, począwszy od Miśni w Niemczech od roku 1728. Dekoracja ta miała sens symboliczny. Chryzantema w azjatyckiej kulturze jest pełna optymizmu, bo symbolizuje szczęście i długie życie. Jako symbol Słońca – ze względu na promieniste uporządkowanie płatków – przynosi  radość i pogodę ducha. Kukułka jest w Azji symbolem wiosny – w Europie od wieków uchodziła za ptaka wróżebnego. Jej kukanie przepowiadało pannom zamążpójście, a liczba kuknięć – lata, które dzielą dziewczynę do ślubu. Miśnieńscy rzemieślnicy starali się wiernie odtwarzać wzory czerpane z japońskiej porcelany, ale czasem dodawali też coś od siebie – na przykład drobne kwiatki i owady malowane dla ukrycia skaz na powierzchni naczynia.

Barbara Czajkowska