Klucz hakowy i klucz piórowy na dwuogniwowym łańcuchu

Badania archeologiczne szczecińskiego Podzamcza sięgają połowy lat 50. XX wieku. Jednak prace na obszarze kwartału 5. rozpoczęto w 1986 roku. Długotrwała, stacjonarna eksploracja poszczególnych wykopów trwająca do 2001 roku zaowocowała pozyskaniem wielu tysięcy zabytków ruchomych. Jednym z nich jest zestaw kluczy połączonych dwoma owalnymi ogniwami odkryty w wykopie VI, w warstwie XXXII, datowanej na 4. ćwierć XII wieku, a który w inwentarzu polowym zarejestrowany był pod nr 5370/5/VI/S.

Na zestaw składa się klucz hakowy, wykonany z żelaznego pręta. Jego jeden koniec rozklepano na płask i następnie zwinięto w esowate uszko, umożliwiające zawieszenie na kółku. Drugi koniec najpierw zagięto pod kątem nieomal prostym, a samą końcówkę jeszcze raz zagięto ponownie pod kątem prostym w tej samej płaszczyźnie. Uzyskany w ten sposób klucz jest formą przejściową pomiędzy prostym kluczem hakowym, a kluczami bardziej złożonymi, w większym stopniu utrudniającymi dostęp do zamkniętych pomieszczeń.

Za bardziej zaawansowane technologicznie klucze uważa się m.in. klucze piórowe, zwane też obrotowymi, których przykładem jest mniejszy z zestawu kluczy, o lasce utworzonej ze zwiniętej w rurkę blachy żelaznej, zakończony z jednej strony kolistym uszkiem i piórem zaopatrzonym w dwa wycięcia z drugiej.  

Taki komplet kluczy służył do otwierania lub zamykania różnych pod względem wielkości i budowy zamków, jak proste zasuwy w drzwiach wejściowych (klucz hakowy), czy zamki lub kłódki dużych skrzyń lub drzwi bogatszych domów (klucz piórowy). 

W XI i XII wieku wyrobem kluczy w Szczecinie trudnili się kowale, a oba wymienione rodzaje kluczy rejestrowane były przez archeologów zarówno w wykopach na terenie grodu (Wzgórze Zamkowe) jak i podgrodzia (Podzamcze).

Sławomir Słowiński