2 złote - wzór

W dziejach polskiego pieniądza nie brakowało okresów, gdy do obiegu wprowadzano pieniądze zastępcze. Najczęściej działo się tak w czasach kłopotów gospodarczych bądź prób ich przezwyciężania. Jeden z takich okresów nastał w 1924 roku wraz z wprowadzeniem w życie reformy gospodarczej, zwanej później planem Władysława Grabskiego. Jednym z elementów tego planu była reforma walutowa polegająca na wprowadzeniu złotego w miejsce marki polskiej, połączona z denominacją. Przyspieszone tempo wprowadzania zmian skutkowało trudnościami z wprowadzeniem do obiegu głównie monet złotowych. W efekcie sięgnięto po tymczasowe środki zaradcze, polegające na emisji tak zwanych biletów zdawkowych, czyli papierowych pieniędzy zastępczych. Pierwsze bilety zdawkowe trafiły do obiegu wraz z wejściem w życie reformy Władysława Grabskiego, z dniem 28 kwietnia 1924 roku. Były to z jednej strony magazynowane od pięciu lat banknoty jedno- i dwuzłotowe, wydrukowane jeszcze w 1919 roku, które trafiły do obiegu w zmienionej roli. Z drugiej strony wykorzystano połówki dawnych banknotów o nominale 500 000 i 10 000 000 marek polskich, na których czerwoną farbą nanoszono nowe oznaczenia, informujące, że pełnią rolę biletów zdawkowych o wartości 1 i 5 groszy. Wreszcie wydrukowano specjalnie przygotowane bilety o nominale 10, 20 i 50 groszy. Pomimo podjętych działań zaradczych w 1925 roku braki monet nadal były mocno odczuwalne na rynku. W związku z tym Ministerstwo Finansów za zgodą Sejmu przygotowało emisję nowych biletów, o nominałach 2 i 5 złotych. Projekt graficzny w obu przypadkach przygotował Wacław Borowski, malarz i grafik, czołowy reprezentant tak zwanego nowego klasycyzmu. Ponieważ pieniądze zastępcze nie budziły zaufania społeczeństwa, na awersie obu biletów umieszczono wizerunki zastępowanych monet. Bilety dwuzłotowe trafiły do obiegu 30 maja 1925 roku i pozostawały w nim do 31 marca 1928 roku, choć ostatecznym terminem wymiany był 31 marca 1930 roku.

Prezentowany wzór biletu dwuzłotowego posiadał typowe oznaczenia, jakie stosowano także na innych wzorach biletów zdawkowych i banknotów. Były to dwie ukośne, czerwone linie naniesione zarówno na awersie, jak i na rewersie oraz czerwony napis „Bez wartości” umieszczony w prawej górnej części obu stron biletu. Niektóre egzemplarze posiadały 2 otwory o średnicy około 5 mm.

Leszek Poniewozik