Pejzaż z kaplicą; Kalwaria

Wojciech Weiss, urodzony w rumuńskiej Leordzie, naukę rozpoczął w Gimnazjum św. Józefa we Lwowie, by po przeniesieniu się rodziny pod Kraków zdać maturę w tamtejszym Gimnazjum św. Anny. Równolegle, od 1890 roku, jako wolny słuchacz brał udział w kursach rysunku odbywających się przy Akademii Sztuk Pięknych. Tam też zdecydował się studiować w latach 1892–1896. Po krótkiej fascynacji historyzmem Jana Matejki został przyjęty do klasy mistrzowskiej modernisty Leona Wyczółkowskiego. W 1898 roku poznał Stanisława Przybyszewskiego, który właśnie przyjął posadę redaktora naczelnego tygodnika literacko-artystycznego „Życie”. Zaczerpnięta od Przybyszewskiego katastroficzna wizja świata stała się wyróżnikiem dekadenckiego okresu Weissa. W roku opuszczenia pracowni Wyczółkowskiego (1899) powstały obrazy obfitujące w wizualne nawiązania do twórczości Francisca Goi i Edwarda Muncha. W latach 1900–1901 Weiss bywał w Paryżu, gdzie nagrodzono go złotym medalem Wystawy Światowej za Portret rodziców (1899). W 1904 roku po raz pierwszy odwiedził Kalwarię Zebrzydowską, w której znalazł dom dla rodziców i drugie po Krakowie miejsce swojej działalności artystycznej. Przeprowadzka nastąpiła rok później, rozpoczynając sielski, tak zwany biały okres w œuvre Weissa – inspirowany sadami otaczającymi dworek, malowniczo pofałdowanym terenem Pogórza Wielickiego oraz rozsianymi tam zabytkami architektury. Atmosferę idylli dopełniały przyjazdy Ireny Silberbergówny, uczestniczki prywatnych kursów malarza, dawnej studentki Konrada Krzyżanowskiego, Karola Tichego i Xawerego Dunikowskiego w Warszawie oraz Simona Hollósy’a w Monachium, która w 1908 roku została żoną Weissa. Ślub miał miejsce w niedalekich Zebrzydowicach pojawiających się także na obrazach artysty. Dzieło ze zbiorów szczecińskich, powstałe w okresie fascynacji nasyconą paletą barwną Paula Cézanne’a, przedstawia kościół Ukrzyżowania w Kalwarii Zebrzydowskiej – najstarszą budowlę w zespole pątniczym, ufundowaną w 1600 roku i rozbudowaną 23 lata później w stylu wczesnobarokowym.

Szymon Piotr Kubiak