Denar

Mennictwo książęce na Pomorzu Zachodnim rozwinęło się dopiero w 2. połowie XII wieku, po stosunkowo długim okresie posługiwania się monetą obcą – dirhemami arabskimi, denarami zachodnioeuropejskimi i polskimi oraz ich lokalnymi naśladownictwami. Około 1170 roku dwaj książęta, Bogusław i Kazimierz, stworzyli jednolity system monetarny oparty na denarze, którego bili w ośrodkach stołecznych i centrach gospodarczych. Monety z tego wczesnego okresu tworzą dość zwartą i charakterystyczną grupę, datowaną na okres od ok. 1170 do ok. 1191 roku. Od strony ikonograficznej wszystkie zawierają treści manifestacyjne, niektóre zaś odnoszą się do współczesnych wydarzeń politycznych. Denary z wizerunkiem władcy należą do niezwykle reprezentacyjnych i bardzo rzadkich. Awers przedstawia półpostać księcia w zbroi, z mieczem i proporcem na ramionach. Napis w otoku głosi, że emitentem monety jest BOGVZLAVS (Bogusław). Na stronie odwrotnej umieszczono półpostać św. Sabina w stroju pontyfikalnym, z pastorałem i rzymskim palium na ramionach. Wyraźnie wyeksponowany paliusz (symbol godności metropolitalnej), manifestował niezależność biskupstwa pomorskiego, do którego pretensje wysuwali biskupi magdeburscy i gnieźnieńscy. Księga (najpewniej Biblia), miała podkreślać misyjną rolę świętego. W kompozycji i modelunku głowy uwidoczniły się wpływy sztuki bizantyjskiej. Kult św. Sabina był łączony z kościołem w Przęcławiu, jedynym na Pomorzu, który nosił takie wezwanie. Święty był prawdopodobnie także patronem klasztoru w Uznamiu, a także pomorskiego biskupstwa w okresie czasowego rezydowania biskupa Konrada w tym klasztorze (ok. 1170 – ok. 1176/1177). Bogusław I w swojej polityce menniczej wykorzystał kult świętego jako patrona klasztoru, biskupstwa i całego państwa. Na pewno znaczący w tej sytuacji był fakt posiadania relikwii św. Sabina i predestynacji tego męczennika do walki z pogaństwem. Pomimo istnienia kilku przekazów o funkcjonowaniu klasztoru i biskupstwa na wyspie Uznam, denary są jedynym materialnym świadectwem, na których znajduje odbicie kult tego patrona. Omawiane denary należą do najstarszych emisji pomorskich, datowanych na lata ok. 1170 – ok. 1176. Bite były najpewniej w Uznamiu (należącym do dzielnicy Bogusława I), w okresie ustalania terytorialnego zakresu władzy biskupów pomorskich.

Genowefa Horoszko