Dolaba olubaru

Dolaba (w jęz. sigi-so – dono) to siedzisko wykonywane i używane tylko z okazji święta Sigi – ceremonii odbywającej się co 60 lat, upamiętniającej wydarzenia związane z pojawieniem się śmierci u Dogonów. Uczestniczą w nim wszyscy przedstawiciele płci męskiej, nawet ci najmniejsi.

Święto rozpoczyna się w Youga Dogorou, a potem w ciągu kilku lat przenosi do kolejnych wiosek. W każdej z nich, w której odbywa się Sigi świętowanie trwa około trzech tygodni. Każdy uczestnik ma swoją własną dolabę. W trakcie licznych procesji i tańców trzyma ją w ręku, a w chwilach odpoczynku, podczas spożywania piwa, wykorzystuje jako siedzisko. Dono symbolizuje umarłego Nommo przedstawionego z otwartymi ramionami. Po święcie Sigi każdy chłopiec i mężczyzna przechowuje swoją dolabę z wielkim pietyzmem. Dono jest bowiem świadectwem udziału mężczyzny w święcie Sigi. Po śmierci przenoszona jest do poziomej szczeliny skalnej w pobliże zwłok właściciela.

Omawiana dolaba jest rzeźbiona, stąd wiadomo, że należała do Olubaru, mężczyzny wtajemniczonego w kult Awa, jednego z kultów śmierci. Awa to również nazwa stowarzyszenia masek, zrzeszającego wszystkich obrzezanych mężczyzn. Olubaru znają sekretny, obrzędowy język sigi-so, pełnią kierowniczą rolę podczas Sigi, są depozytariuszami wiedzy i rytuałów, które przekazują następnym pokoleniom, odgrywają ważną rolę podczas pogrzebów.

O świcie pierwszego dnia Sigi nowiutkie dolaby barwi się na czerwono barwnikiem roślinnym otrzymywanym z kory drzewa sa oraz skrapia olejem sezamowym. Siła witalna (nyama) zawarta w tych składnikach przechodzi za pośrednictwem dolaby do osoby, która na niej siedzi.

Ewa Prądzyńska