Szafka zegarowa

Szafka zegarowa jest meblem intrygującym. Jak pisał przed laty wybitny znawca meblarstwa ludowego Roman Reinfuss spośród wszystkich sprzętów, które składają się na umeblowanie izby wiejskiej, najmniej umiemy powiedzieć o zegarach (Meblarstwo, PWN 1977, s. 215). W północnych i zachodnich regionach Polski trafiły na wieś na początku XIX wieku, w tym samym czasie co do Czech, Niemiec, Danii czy Francji. Zazwyczaj były ukryte w stojącej trójdzielnej szafce. W pozostałych regionach Polski na wsiach zaczęły pojawiać się w 2. połowie XIX wieku i były to ścienne zegary wahadłowe. Dopiero masowa produkcja rzemieślników ze Szwarcwaldu przeznaczona na potrzeby odbiorcy wiejskiego (2. połowa XIX wieku) spopularyzowała je wśród chłopstwa, któremu szczególnie do gustu przypadły wiszące zegary z kukułką. Wiek XX, w którym rytm dnia coraz bardziej wyznacza odmierzanie czasu (praca w fabryce, szkoła, transport itp.) czasomierz stał się przedmiotem powszechnym, nawet w uboższych domach.

Szafka zegarowa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie jest wysoka i wąska. Składa się z trzech wyodrębnionych części, które wewnątrz tworzą jedną powierzchnię. Podstawa wsparta na małych toczonych nóżkach przechodzi w wydłużoną komorę środkową, a szafkę zamyka komora górna z oszklonymi, wyciętymi w łuk drzwiczkami. Pomalowana jest na kolor brązowy i jest zdobiona malaturą o motywach florystycznych z dominującą różą. Delikatne, prowadzone z dużym smakiem artystycznym linie, wysmukła sylweta z dekoracyjnymi małymi

„uszakami” czyni z szafki zegarowej mebel charakterystyczny i jak na warunki dziewiętnastowiecznej wsi, zgrabny i elegancki.

Iwona Karwowska