Dominikanie od strony Podwala

Teka Lublin należy do dojrzałych dzieł graficznych Leona Wyczółkowskiego (1852–1936), który grafice poświęcił ponad trzydzieści lat swojej działalności artystycznej, zarzucając na jej rzecz malarstwo olejne. Graficznym medium zainteresował się około roku 1900. Już jako dojrzały, uznany artysta zaczął analizować możliwości techniczne między innymi akwaforty, akwatinty, algrafii, fluoroforty i przede wszystkim litografii. Dzięki zbliżonym efektom odbitki litograficznej do rysunku i malarstwa oraz możliwościom eksperymentowania, które najbardziej odpowiadały preferencjom i temperamentowi Wyczółkowskiego, litografia stała się ulubioną techniką artysty. Cykle prac graficznych publikował w niskonakładowych tekach poświęconych pejzażowi oraz architekturze polskich miast. W panoramicznych miejskich widokach, ujęciach zabytkowych budowli i odtwarzanych z pietyzmem detalach architektonicznych łączył umiejętność dokumentacyjną z niezwykłą pasją indywidualnego odczuwania architektury. Teka Lublin stanowi jeden z najpiękniejszych portretów graficznych miasta, który artysta uzupełnił trzema planszami niezwiązanymi z miejską architekturą. Należą do nich dwie wersje Sosenek i Stara lipa w Piotrawinie. Wyczółkowski przygotował rysunkowe szkice podczas pobytu w Lublinie w 1918 roku. Złożoną z siedemnastu plansz autolitograficznych tekę wydano rok później w Krakowie w dwudziestu egzemplarzach. Po wydrukowaniu założonego przez artystę nakładu kamienie litograficzne zostały zniszczone, co w przypadku Wyczółkowskiego było częstą praktyką i nadawało jego odbitkom unikatowy charakter.

Kościół i klasztor oo. Dominikanów, położony w obrębie murów obronnych Starego Miasta, nad skarpą wzgórza Staromiejskiego, należy do najcenniejszych i najstarszych zespołów sakralnych w Lublinie. Do czasu kradzieży w 1991 roku w sanktuarium przechowywano słynącą cudami relikwię Drzewa Krzyża Świętego, która przyciągała pielgrzymów z całego kraju. W jednej z najbardziej nastrojowych plansz teki Wyczółkowski ujął założenie od strony północno-wschodniej, prezentując je w oddaleniu, widoczne z perspektywy mocno wykadrowanych dachów pierwszego planu. Ich ciężka bryła kontrastuje z lekkością wydobytych światłocieniem zamglonych murów świątyni, które rozpływając się w wieczornym zmierzchu, oddają nastrój kończącego się dnia.

Anna Hałata