Deesis

Deesis (z greckiego modlitwa, prośba) to przedstawienie obrazujące błagalną modlitwę zanoszoną do Chrystusa przez Maryję i Jana Chrzciciela. Ikona Deesis zajmuje centralne miejsce w ikonostasie, ponad królewskimi wrotami i ikoną Mandylionu czy Ostatniej wieczerzy. Chrystus ukazany jest tu jako Wszechwładca, Zbawiciel i Sędzia na Sądzie Ostatecznym – spoczywa na tronie (zasugerowanym za pomocą tkaniny podtrzymywanej przez aniołów), prawą dłoń wznosi w geście błogosławieństwa, a lewą podtrzymuje opartą na kolanach księgę Ewangelii. Otwarte karty prezentują pisany cyrylicą fragment „zaprawdę, powiadam wam: nie przeminie to pokolenie, aż się wszystko stanie. Niebo i ziemia przeminą, ale moje słowa nie przeminą” (Łk 21, 32–33). Chrystus opiera stopy, z widocznymi śladami po gwoździach, na skrzydłach serafina. Kompozycja Deesis wskazuje na wątki eschatologiczne: Jan Chrzciciel – ostatni prorok Starego Testamentu, oraz Maryja – pierwszy człowiek Nowego Testamentu, zgromadzeni przed tronem, symbolizują pełnię i jedność w Chrystusie oraz zanoszą ku niemu błagalną modlitwę w intencji całego świata; orędują za wiernymi przed Sędzią, jednocześnie adorując Zbawiciela.

Ikona z Oszczowa w XIX wieku została znacznie przemalowana – zwłaszcza w partii postaci Chrystusa czy układu tekstu w księdze. W trakcie konserwacji odkryto i odsłonięto starszą warstwę malarską, która wykazuje pewne podobieństwa do Deesis z tak zwanego ikonostasu lubaczowskiego, znajdującego się obecnie w katedrze greckokatolickiej w Przemyślu.