Przęślica
1890 — 1939
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Tkactwo ludowe
Znane od co najmniej V wieku przed naszą erą czółenko tkackie to część krosna niepołączona z pozostałymi jego mechanizmami. Zmagazynowany na nim wątek przerzuca się ręcznie lub za pomocą mechanizmu przerzutowego przez przesmyk w osnowie, zwany ziewem, który powstaje po uruchomieniu nicielnic. Przeprowadzany w ten sposób w poprzek osnowy wątek, przeplata się z nią, tworząc tkaninę.
Najprostsze czółenka tkackie są płaskimi, wąskimi kawałkami drewna z wycięciami na końcach służącymi do przytrzymywania wątku. Bardziej skomplikowane wersje, jak wskazuje sama nazwa, wyglądem przypominają małą łódkę z mniejszym lub większym podłużnym wgłębieniem. Wątek nawinięty jest wewnątrz czółenka na nawój lub na niewielką rurkę, czyli cewkę. Nić na cewkę nawijało się przy pomocy prostego narzędzia z ręcznym napędem zwanego, w zależności od regionu, potakiem lub sukadłem, które w późniejszym czasie zostało wyparte przez kołowrotek.
Najlepsze do produkcji tradycyjnych czółenek jest drewno odporne na uderzenia mechaniczne i ścieranie, dające po wypolerowaniu gładką powierzchnię, ponieważ czółenko ma kontakt z osnową i każda nierówność czy zadrapanie może grozić jej zerwaniem. Do wykonania cewek dawniej wykorzystywano gałązki o łatwo dającym się wydrążyć środku. Dziś wykorzystuje się zarówno naturalne surowce, jak i plastik.
Prezentowane czółenko pochodzące z przełomu XIX i XX wieku ma asymetryczny kształt. Na umieszczonym wewnątrz urządzenia metalowym pręciku nawinięta jest nić – prawdopodobnie lniana.
Agnieszka Słowińska
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 2.1 cm, szerokość: 4.6 cm
Rodzaj obiektu
czółenko tkackie
Technika
techniki stolarskie
Tworzywo / materiał
drewno, metal
Pochodzenie / sposób pozyskania
przekaz
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
nieznany
1890 — 1939
Muzeum Narodowe w Szczecinie
nieznany
1850 — 1920
Muzeum Narodowe w Szczecinie
nieznany
1801 — 1939
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.