Płocha

Ze względu na wygląd płocha, stanowiąca jeden z elementów krosna, dawniej nazywana była grzebieniem tkackim. Jej rama skonstruowana jest z drewnianych listewek, w których, przy pomocy smołowanej dratwy, mocowane są cienkie, elastyczne szczebelki. Tradycyjnie wykonywano je z trzciny lub drewna, z czasem również z metalu.  

Podstawowym zadaniem płochy jest utrzymanie porządku nici osnowy i przybijania nici wątku do utkanej już części tkaniny. Osadza się ją w ruchomej ramie, nazywanej bidłem. Jest elementem wymiennym, bo w zależności od rodzaju tkaniny, jaką chce się wykonać, używa się płoch o różnej gęstości.

Wyrobem grzebieni tkackich zajmowali się rzemieślnicy nazywani płocharzami. Wykonanie takiego narzędzia było procesem kilkuetapowym i wymagającym dużej staranności. Producenci zazwyczaj sami sprzedawali swoje wyroby na targach lub w handlu obnośnym. Zapotrzebowanie na nie było duże, ponieważ dawniej prawie każda wiejska kobieta umiała tkać i starała się mieć w domu niezbędny do tego sprzęt, w tym kilka różnych płoch. Co więcej, bywały elementem posagu panny młodej.

Prezentowany egzemplarz pochodzi z XIX lub początku XX wieku. Zachował się w dobrym stanie, delikatne szczebelki nie uległy zniszczeniu. Na krawędzi jednego ze słupków, stanowiących krótsze boki płochy, wyryty został geometryczny znak składający się z litery X oraz dwóch rombów, będących rodzajem sygnatury rzemieślnika. Umieszczanie przez płocharzy na swoich produktach znaków, służących do zidentyfikowania ich wytwórców było powszechne jeszcze w 1. połowie XX wieku.  

Agnieszka Słowińska