Puławy, drzewo na Kępie Puławskiej z Bogarodzicą

Album Lubelskie to dzieło powstałe w latach 1857–1859 na podstawie akwarel wykonanych w 1852 roku przez Adama Lerue, artystę swymi rysunkami i akwarelami zasłużonego dla inwentaryzacji zabytków Lublina i regionu – jak sam napisał we wstępie do owego dzieła – bliskiego jego sercu ze względu na miejsce urodzenia, jakim jest Dubienka. Przy jego powstaniu pracowali także Julian Cegliński oraz Władysław Walkiewicz, którzy wykonali litografie w warszawskim zakładzie litograficznym Adolfa Pecqa. Drugą część, zawierającą widoki z Puław, datuje się na lata 1858–1860.

Grafika przedstawia widok z parku Izabeli Czartoryskiej w Puławach na obecnie nieistniejącą kapliczkę maryjną w starej topoli. Za sprawą księżnej park zyskał większy obszar. Czartoryska miała zamiłowanie do malowniczych zakątków typowych dla angielskich założeń parkowych, w realizacji planów pomógł jej ogrodnik James Savage, przekształcając założenie francuskie na angielskie.

Kapliczka znajdowała się w pobliżu Wisły, widocznej w oddali za drzewem, na terenie należącym ówcześnie do Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego Wychowania Panien przeniesionego do Puław z inicjatywy władz rosyjskich, gdzie znajdował się do 1862 roku.

Rozbudowane założenie parkowe mieści liczne zabytki klasycyzmu powstałe z inicjatywy Izabeli Czartoryskiej. Po 1782 roku księżna postanowiła powiększyć park przy pałacu i przekształcić go na widokowy w typie angielskim. Do jego obszaru włączono ponad 600 hektarów ziemi, w tym Kępę Puławską – wysepkę położoną na Wiśle, otoczoną rzeką i łachami. Część Kępy zajmował lasek, dziś skromnie zachowany, pozostałe tereny zaś to pola, łąki i pastwiska. Tereny rolne zajmowały tam około 300 hektarów. Wkomponowanie zabudowań w naturę oraz utworzenie alejek i punktów widokowych wymagało opieki, którą powierzono włostowickim chłopom.

Uroczy zakątek opiewali poeci: Julian Ursyn Niemcewicz, Jan Paweł Woronicz i Franciszek Dionizy Kniaźnin. Świadectwem fascynacji jest fragment ody F. D. Kniaźnina Do Topoli:

Witaj, sąsiadko Wisły wysoka!
Stateczna obok niestałej rzeki,
Posada twoja w gruncie szeroka.
Trzy ojców naszych przeżyłaś wieki.

Klara Sadkowska