Postać kobiety

Historia sztuki dogońskiej jest stosunkowo młodym kierunkiem badawczym, głównie naukowców amerykańskich i europejskich. Źródeł do jej rekonstrukcji dostarcza tradycja ustna Dogonów, badania archeologiczne oraz obiekty sztuki, gromadzone od blisko 100 lat przez muzea i osoby prywatne. Ta krótka historia kolekcjonerstwa utrudnia odtworzenie dziejów przemian zachodzących w ich sztuce, natomiast ciekawego materiału dostarczają badania terenowe, zarówno archeologiczne, jak i etnologiczne. Suchy klimat Masywu Bandiagara oraz utrudniony dostęp do niego stworzyły korzystne warunki do zachowania drewnianych rzeźb odkrywanych w jaskiniach i datowanych na różne okresy. Równolegle prowadzone są badania porównawcze z twórczością innych ludów zachodnioafrykańskich, z którymi Dogonowie mogli utrzymywać kontakty przed osiedleniem się w rejonie Masywu Bandiagara.

Zgodnie z tradycją ustną Dogonowie przybyli z obszaru znanego jako kraj Mande, który według badaczy usytuowany był w centrum Imperium Mali założonym w XIII wieku i obejmującym tereny znajdujące się w granicach dzisiejszej południowo-zachodniej Republiki Mali i północno-wschodniej Republiki Gwinei. Pochodzenie Dogonów z tak nakreślonego kraju Mande jest jednak niekiedy podważane ze względu na język dogo-so, który zaliczany jest do grupy języków woltyjskich, podczas gdy mieszkańcy kraju Mande posługują się językami z grupy mande. Nie wszyscy Dogonowie migrowali ze swej praojczyzny bezpośrednio w rejony Masywu Bandiagara. Niektórzy osiedlili się najpierw w państwie Jatenga, na terenie dzisiejszej Burkiny Faso. Faktem tym wyjaśnia się pewne podobieństwa występujące między maskami Dogonów i Mossi – mieszkańcami Jatengi. Dogonowie zostali wyparci ze swoich siedzib przez Mossi około 1480 roku i znaleźli schronienie przed ich atakami na Masywie Bandiagara.

Ewa Prądzyńska