![mns/a/5905 grot; ostrze kościane - ujęcie tyłu; Krótkie ostrze kościane o owalnym przekroju, wykonane z kości długiej dużego ssaka. W części środkowej po dwóch stronach widoczna jest płaska, naturalna powierzchnia kości. Na powierzchni widoczne są liczne, podłużne linie ryte i poprzeczne prążkowanie, świadczące o intensywnym użytkowaniu i wielokrotnych naprawach. Pierwotnie ostrze mogło być dłuższe, zaś z każdą kolejną naprawą ulegało skróceniu. Na skutek przebywania w torfowisku powierzchnia zabytku trwale przybrała ciemny, niemal czarny kolor.](/brepo/panel_repo/2022/04/08/gleoys/contain-360-1000-max-mns-a-5905-dscf12631-ppp.jpg)
Ostrze kościane
9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Epoka kamienia na Pomorzu
Harpun kościany z jednym zadziorem znaleziono podczas eksploracji złóż margla w 1889 roku w pobliżu Gniewina, pow. wejherowski. Do zbiorów dawnemu Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde w Szczecinie przekazał go pastor Trapp z Gniewina. Harpun został wykonany z kości śródstopia nieokreślonego gatunku zwierzęcia jeleniowatego. Pierwszym etapem produkcji było wycięcie fragmentu kości długiej, którą następnie odpowiednio formowano poprzez struganie i skrobanie narzędziami krzemiennymi, pozostawiającymi na powierzchni liczne charakterystyczne ślady. Wierzchołek harpuna został dodatkowo wygładzony, najpierw najpewniej łodygami skrzypu polnego, który w pradziejach używany był podobnie jak dzisiejszy papier ścierny, a następnie miękką skórą wyprawioną metodą wędzenia nad dymem. Większość śladów wytwórczych, zwłaszcza przy wierzchołku harpuna, zatarło się w wyniku długotrwałego użytkowania. Kościane harpuny są znaleziskami dosyć częstymi w północnej części Europy. Wiele z nich zachowało się do naszych czasów w torfowiskach, gdzie były odkrywane w trakcie eksploatacji złóż torfu w XIX wieku. Używane były do połowu ryb przez ludność zbieracko-łowiecką w schyłkowym okresie paleolitu, w środkowej epoce kamienia – mezolicie oraz w okresie przejściowym pomiędzy mezolitem a neolitem. Dobrze sprawdzały się także jako groty strzał, oszczepów i włóczni, których używano do polowań na duże ssaki. Dokładny wiek harpuna z Gniewina niezwykle trudno ustalić. Można go datować ogólnie na mezolit i protoneolit (ok. 9600–4100 BC).
Michał Adamczyk
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 17.8 cm, szerokość: 1.5 cm
Rodzaj obiektu
harpun
Technika
gładzenie, struganie, skrobanie, cięcie
Tworzywo / materiał
kość jeleniowatego
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
9600 p.n.e. — 4100 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
9600 p.n.e. — 5400 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
11900 p.n.e. — 11000 p.n.e.
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Okręgowe w Toruniu
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna