Taler auf die Regierungskunst | Talar z okazji uspokojenia zamieszek w Szczecinie

Prawdziwy rozkwit emisji okolicznościowych nastąpił za panowania księcia szczecińskiego Filipa II (1606–1618). Zamiłowanie władcy do sztuki przełożyło się na pasję do kolekcjonowania monet, a także projektowania własnych. Serie monet powstałych pod koniec jego rządów (1614–1618) odzwierciedlają nie tylko ówczesne wydarzenia i sytuację polityczną, ale również ideologię panowania (tzw. Regierungskunst). Prezentowany talar odnosi się do groźnych zamieszek, które miały miejsce w Szczecinie w lipcu 1616 roku, po ogłoszeniu podwyżek opłat za przywożone towary i wzroście cen piwa (z 12 do 16 groszy za kwartę). Książę zażegnał bunt pokojowo, przywracając dawne ceny trunku, a specjalna komisja miała przygotować projekt reformy finansów miasta. Na pamiątkę tych wydarzeń wybito serię monet w srebrze i złocie, które często z powodu daty emisji (1617) niesłusznie łączone są z jubileuszem reformacji. W kompozycji talara na pierwszy plan wysuwa się alegoryczny wizerunek łodzi żaglowej jako Księstwa Pomorskiego, który wraz z inskrypcją SAPIENTIA NON VIOLENTIA (mądrością nie gwałtownością) nabiera wymowy politycznej w obliczu szczególnej sytuacji. Wyraża się w nim przekonanie, że mimo doświadczanych przeciwności, u steru jest władca rozważny i mądry, który uchroni przed upadkiem czy rozbiciem. Portret księcia w zbroi nie odbiega od konwencjonalnego ujęcia profilowego, różni się jednak w szczegółach. Na ramieniu widnieje głowa lwa, dzięki której władca stawał się symbolicznie niezwyciężonym Herkulesem, przejmującym pozytywne cechy antycznego bohatera. Talar nie jest wprawdzie sygnowany, ale możemy z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że wykonał go Daniel Sailer, złotnik augsburski, pracujący w mennicy jako rytownik. Na kolejnym typie tych talarów, stempel z łodzią połączono z innym awersem (popiersie Filipa II w bordiurze) sygnowanym przez artystę. Obie serie talarów mają swoje odbitki o wartości półtalara, a także podwójnych i potrójnych) talarów. Muzealny egzemplarz pochodzi z pomorskiej kolekcji prof. Helmuta Hahna, sprzedanej na aukcji w Berlinie w 2013 roku. Poprzednim jego właścicielem był przedwojenny kolekcjoner, Karl Ludwig Grabow, który w 1930 roku swój zbiór pomorski osobiście wystawił na licytację.

Genowefa Horoszko