Schautaler auf die denen Evangelischen in Schlesien verschafte Religionsfreiheit | Talar z okazji ustanowienia wolności wyznania na Śląsku

Wybuch trzeciej wojny północnej i potrzeba opłacania armii króla szwedzkiego Karola XII (1697–1718) przyczyniły się do wznowienia w 1705 roku mennictwa w Szczecinie. Zarząd prowincji zezwolił na prowadzenie mennicy mincmistrzowi Janowi Memmiesowi, który liczył na tani zakup szlachetnych metali. Wbrew jego nadziejom działalność ta nie przyniosła zysków i w 1709 roku mennicę zamknięto. Był to ostatni akcent szwedzkiego bicia monet w Szczecinie. W 1713 roku miasto zostało zajęte przez wojska pruskie. Wojna i potęga militarna króla przyniosły protestantom nadzieję na odzyskanie praw wyznaniowych, odebranych im po wojnie trzydziestoletniej. W Altranstädt, w 1706 roku, Karol XII zawarł z cesarzem Józefem I Habsburgiem porozumienie, na mocy którego ewangelicy odzyskali kościoły i mogli wybudować nowe (tzw. „Kościoły Łaski”). Cesarska łaska wymagała wielu zabiegów dyplomatycznych i kosztowała protestantów śląskich 700 tys. guldenów. Układ był potwierdzony dodatkową umową zawartą we Wrocławiu w 1709 roku. Na pamiątkę tych wydarzeń wybito w Szczecinie talary gloryfikujące króla, jako obrońcę protestantów na Śląsku i podkreślające pokojowy aspekt tych działań.. Na stronie głównej widzimy standardowy wizerunek króla. Twarz opracowana została z wielkim realizmem, włosy są rozwiane (król nie nosił peruki), głowa bez nakrycia, zgodnie z rzymskim wzorem. Pod popiersiem umieszczono sentencję znaną z 1/16 talara księcia Filipa Juliusza z 1622 roku (NACH ALTEN SCHROT UND KORN). W tej formule zakomunikowano, że talar został wybity zgodnie ze standardami Rzeszy, moneta jest pełnowartościowa, jak „dobre ziarno”. Warto zaznaczyć, że popularne w tym okresie 2/3 talara były bite według obniżonej stopy. Rewers omawianego talara jest pełen symboli, poczynając od ukoronowanego lwa, a kończąc na kolumnie, gałązkach palmowych i świecy. Groźny lew symbolizuje tutaj Karola XII zwanego często „lwem północy”, jak jego wielki poprzednik – Gustaw II Adolf. Kolumna utożsamia kościół luterański, którego doktryna została sformułowana w Konfesji Augsburskiej (Confessio Augustana). Ogień świecy i gałązki palmowe są symbolami duchowego światła Chrystusa i zwycięstwa nad przeciwnościami losu. Inicjały IM odnoszą się do Jana Memmiesa, mincmistrza w mennicy szczecińskiej.

Genowefa Horoszko