Fotografia Franciszka Magiery przed jego domem w Oględowie

Fotografia przedstawiająca Franciszka Magierę przed jego domem w Oględowie, z okresu, w którym miał okresowo przebywać tu Herszla ze Staszowa. Na odwrocie podpis ręką darczyńcy zdjęcia: „Nasza chata z czasów okupacji, 1941 r.”

Jedno ze wspomnień Krzysztofa Magiery z okresu okupacji niemieckiej i pobytu Herszli (zredagowana wersja wywiadu, opublikowana pt. ,,Kaganek" w piśmie ,,Midrasz'' 2016, nr 6, s. 68):

„U mojego wujka, który też mieszkał w Oględowie, tylko w środku wsi, były bociany na stodole. Mieliśmy iść je obejrzeć z Heślą, ale jego do czegoś ojciec zawołał, do prac jakichś domowych, poszedłem sam boćki obejrzeć. Tam szedł młody chłopak, Żydek, też gdzieś na wsi był. I jechał bryczką taki polski Niemiec, Andrzej Rezler z Sielca, sąsiedniej wsi. Jak ten zaczął uciekać… Wpadł na podwórko, gdzie myśmy stali z wujkiem. A Niemiec zeskoczył z bryczki, wyciągnął pistolet i strzelił. Ten miał może ze dwa metry jeszcze do krzaków malin, ale dostał w plecy, upadł przed tymi malinami. Wujek zaczął Rezlera besztać: coś ty, Jędrek, narobił, zabiłeś dziecko! Oni się znali, bo do szkoły razem chodzili. A ten Rezler: cicho, Władek – mówi – jak będziesz jeszcze co gadał, to i ciebie to spotka. A teraz weź wóz i zawieź go na kierkut do Staszowa.

No i polecieliśmy z wujkiem do tego chłopaka. Leżał przy tych malinach. Ja pamiętam oczy otwarte i pełno piany na ustach z krwi, bo przestrzelił mu chyba płuca i kręgosłup. I wujek go musiał zawieźć na kierkut do Staszowa. Do dzisiejszego dnia to ja mam, widzę tego chłopaka, wie pan, widzę tego chłopaka, jak on leży zabity.

Przyleciałem od tego wujka do domu i mówię: chowaj się, Herszek, pod łóżko, bo tu Niemiec jest, zabił kolegę chyba twojego, zabił u mojego wujka! I dobrze, żeś nie przyszedł, dobrze, żeś nie poszedł ze mną, bo nie wiadomo, jak by było.

A ten Rezler przecież już pojechał, ale ja ze strachu mówiłem: schowaj się, choroba, bo jeszcze może się wrócić”.

oprac. Przemysław Kaniecki