Półtylczak

Kolekcja zabytków ze stanowiska nr 1 w Morzyczynie nad Jeziorem Miedwie, w powiecie stargardzkim była zbierana przez różnych badaczy od końca XIX w. do połowy XX w. i obecnie, w zbiorach muzealnych, składają się na nią wyroby datowane na różne okresy epoki kamienia.

Jednym z tych znalezisk jest zbrojnik wykonany na niewielkim wiórze, co sugeruje, że można go łączyć ze środkowym okresem funkcjonowania kultury Maglemose (ok. 7800-7000 BC), mimo, że na tle innych wyrobów środkowomaglemoskich jest dosyć duży. Co interesujące, wiór, z którego wykonano zabytek pochodził z fazy przygotowania rdzenia, na co wskazuje obecność kory z buły krzemiennej na stronie wierzchniej oraz fakt odbicia wióra przy pomocy miękkiego kamienia zamiast typowego w tym okresie nacisku. Tego rodzaju oportunistyczne podejście do surowca było typowe dla społeczności zamieszkujących Pomorze Zachodnie we wczesnym oraz środkowym okresie rozwoju kultury Maglemose.

Zbrojniki, zwane też mikrolitami lub zbrojnikami, to niewielkie narzędzia krzemienne w postaci wkładki do większego narzędzia lub broni, wykonywane z niewielkich retuszowanych wiórów. W mezolicie były powszechnie wykorzystywane do zbrojenia strzał, gdzie służyły jako groty i zadziory, ale także jako elementy ostrzy noży i sztyletów. Zazwyczaj miały formę prostych półtylczaków (tak jak opisywany przedmiot), tylczaków lub trójkątów. Ich forma w dużej mierze determinowana była przez funkcję, jaką miały pełnić oraz kształt i wielkość wiórów, z których były wykonywane. W starszej literaturze powszechnie przyjmowano, że kształt zbrojników był determinowany kulturowo, dlatego dużą rolę przywiązywano do typologii tej kategorii zabytków. Obecnie uważa się, że kwestia relacji kształtu zabytków oraz kultury, jaką reprezentują, nie zawsze jest tak jednoznaczna, jak sądzono dawniej.

Michał Adamczyk