Denar

Mennictwo książęce na Pomorzu Zachodnim rozwinęło się dopiero w 2. połowie XII wieku po stosunkowo długim okresie posługiwania się monetą obcą (dirhemami arabskimi, denarami zachodnioeuropejskimi i polskimi) i naśladownictwami lokalnymi. Około 1170 roku dwaj książęta, Bogusław i Kazimierz, stworzyli jednolity system monetarny oparty na denarze, którego bili w stołecznych ośrodkach i centrach gospodarczych. Monety z tego wczesnego okresu tworzą dość zwartą i charakterystyczną grupę, datowaną na okres od ok. 1170 do ok. 1191 roku. Od strony ikonograficznej wszystkie monety zawierają treści manifestacyjne, niektóre zaś odnoszą się do współczesnych wydarzeń politycznych. Obecnie najliczniej wśród znalezisk pojawia się denar z trójwieżową budowlą arkadową i imionami obu książąt (Bogusław i Kazimierz) na awersie oraz popiersiem i imieniem św. Jana na rewersie. Ze względu na te wyobrażenia powstanie denara wiąże się z przeniesieniem biskupstwa pomorskiego z Uznamu do Kamienia (1176/1177) i budową katedry w Kamieniu. Budowla symbolizowała świątynię, a św. Jan Chrzciciel patrona diecezji. Te dwa symbole – popiersie świętego i świątynia związane są ze sferą sacrum, silnie akcentowaną w początkowym okresie mennictwa. Książę uznawany był za Bożego pomazańca uosabiającego mądrość, sprawiedliwość i praworządność. Emisja tego typu denarów datowana jest na lata ok. 1176–1180 i najpewniej realizowana była w Kamieniu albo w Szczecinie – centralnie położonym, głównym ośrodku władzy książęcej, umożliwiającym szerokie rozpowszechnienie monet na całym obszarze księstwa. Przedstawienia omawianego denara wykazują duże podobieństwo do monet bitych w XII wieku przez licznych niemieckich władców, szczególnie w Kolonii. Chronologicznie jednak pomorskie denary są starsze, mogły więc powstać niezależnie.

Genowefa Horoszko