Puchar hogona z przykrywką

Naczynie należało do hogona – kapłana kultu lebe, który czasem sprawował również funkcje wodza wioski lub grupy wiosek. Dogonowie wierzą w Ammę – boga-stwórcę, ale charakterystyczne są dla nich liczne kulty, m.in kult przodka Lebe, zwany również lebe, który ucieleśnia siły ziemi i wegetacji. Utożsamiany jest z ożywionym przez Ammę bóstwem Nommo oraz Lebe Serou (Lebe Seru) – jednym z ośmiu głównych przodków dogońskich narodzonych z pierwszej pary ludzi. Według mitu Lebe Serou umarł i został wskrzeszony, aby uzdrowić ziemię skażoną przez mitycznego Yurugu, bóstwo, które zburzyło porządek świata dopuszczając się czynu kazirodczego. Ożywcze siły Nommo i Lebe mają pobudzać do życia zasadzone przez Dogonów rośliny. Ołtarz poświęcony Lebe znajduje się na publicznym placu każdej dogońskiej wioski. Służy do składania ofiar, które w imieniu wspólnoty ofiarowuje hogon, wypowiadając modlitwę, improwizowaną recytację. W czasie święta siewu zwanego bulo hogon recytuje następujące słowa: Lebe, już nadszedł dzień, Lebe, weź swoją wodę i wypij ją, Lebe, ześlij proso, Lebe, ześlij deszcz, Chroń tę wieś, Obdarz nas dziećmi, Ześlij proso, Daj mężczyzn, Daj kobiety, Proś Ammę, aby zesłał wszędzie deszcz. Celem modlitwy i ofiary jest podziękowanie siłom nadnaturalnym za uzyskanie obfitych zbiorów, prosząc jednocześnie o urodzaj na następny rok. Hogon znajduje się na szczycie dogońskiej struktury społecznej. Jest przede wszystkim autorytetem w dziedzinie religii, ale zajmuje się również sprawami związanymi z życiem codziennym wioski, głównie dotyczącymi prac rolnych. Odpowiada również za utrzymanie porządku, tradycji i harmonii w życiu wspólnoty. Jako najwyższy sędzia ma decydujący głos w sporach. Wybór nowego hogona wymaga wielu konsultacji, dlatego może trwać nawet kilka lat. W niektórych wioskach zostaje nim najstarszy męski mieszkaniec, natomiast w innych wyboru dokonuje się spośród najstarszych mężczyzn.

Katarzyna Findlik-Gawron