Szablon farbiarski katagami

Katagami (jap. kata – forma, szablon oraz gami – papier) to wycięty w papierze szablon farbiarski, który służy do nanoszenia wzorów na tkaninę. Rzemieślnik, zwany w Japonii rzeźbiarzem hiroshi, wycina je ręcznie z wielowarstwowego papieru czerpanego katajigami, który nasączany jest sokiem z owocu kaki, czyli persymony, następnie impregnowany, suszony i utwardzany podczas procesu murokarashi – rodzaju wędzenia. Dzięki takiemu przygotowaniu staje się niemal wodoodporny. Wzmacniany jest siateczką z włosów ludzkich lub jedwabnych nici, która podczas farbowania usztywnia papier. Szablon spełnia rolę podobną do matrycy drukarskiej, pozwala na multiplikacje wzorów. Źródłem form dekoracyjnych w katagami jest japońska przyroda, sceny rodzajowe i przedmioty z życia codziennego Japończyków, a także wzory abstrakcyjne i geometryczne. Prezentowany szablon przedstawia motyw ozdobnych koszyczków wśród irysów i ptasich piór. Wzór irysa, zwany kakitsubata, zwiastuje lato. W Japonii istnieje tradycja podziwiania tych kwitnących kwiatów w maju, kiedy obchodzone jest święto chłopców. Piątego maja, w rodzinach, w których są chłopcy do 15 roku życia, komponuje się charakterystyczne bukiety z irysów. Kwiaty te uważane są za talizman męskiej mocy, mają chronić przed chorobami i złymi duchami oraz zaszczepiać w duszach przyszłych mężczyzn odwagę. Wierzenia w ochronną moc kakitsubata obecne są także na japońskiej wsi. Irysy sadzi się tam na dachach oczekując, że ochronią dom przed tajfunami i odstraszą złe moce. Motyw ozdobnego kosza zw. kagome również ma odpędzać siły zła.

Katarzyna Findlik-Gawron