Elektroniczny zegar okrętowy

Zegary okrętowe, zwane także chronometrami, służyły do regulowania trybu życia na okręcie, ale przede wszystkim wykorzystywane były w nawigacji. Z tego powodu musiały być odporne na zmiany temperatury, a szczelna oprawa miała zabezpieczać przed wilgocią.

Pierwszy zegar, którego błąd pomiarowy był mniejszy niż 2 minuty, co w nawigacji odpowiada połowie stopnia długości geograficznej, zbudował w 1759 r. John Harrison (1693–1776), cieśla i zegarmistrz-samouk. Jego chronometr H-4 ważył prawie półtora kilograma. Dzięki wahaniom chodu na poziomie sekundy miesięcznie pozwalał bardzo dokładnie określić na morzu długość geograficzną.

Prezentowany zegar, model Chronostat IV firmy Golay, stanowi przykład rozwoju tych urządzeń w latach 60. XX w., kiedy to zaczęto stosować technologię kwarcową. Dotychczasowy mechanizm balansowy o napędzie sprężynowym zastąpiony został rezonatorem kwarcowym zasilanym bateriami. Chronostat IV powstał we współpracy z jedną najstarszych szwajcarskich firm zegarmistrzowskich, Longines, by sprostał wymaganiom instytutu hydrologicznego francuskiej marynarki wojennej, dlatego na niektórych egzemplarzach pod logiem i nazwą producenta widnieje grawerowany skrót tej instytucji – SHOM. 

Obecnie wyparte przez zegary elektroniczne oraz nawigację satelitarną, zegary okrętowe umieszczane były głównie w kabinie nawigacyjnej, na platformie lub później w kabinie manewrowej, w maszynowni i na pomostach. 

Leszek Kocela