![N/Bn/1626/ML N/Bn/1626/ML - Aw. W prostej ramce tło z motywami roślinno-geometrycznymi. Centralnie od góry w łuku: BANK POLSKI / PIĘDZIESIĄT ZŁOTYCH; niżej poziomo: WARSZAWA dn. 28 Lutego 1919 roku. / Dyrekcja Banku Polskiego.
Podpisy: Zygmunt Chamiec, Stanisław Karpiński. Niżej dwa ozdobne tonda; z lewej z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, z prawej znak wodny z podobizną wodza z profilu oraz ręcznie odbitym kolejnym numerem wzoru: 3423. W owalnych kartuszach w rogach oznaczenie nominału: 50, a w ramkach zdublowana numeracja: 026123 – A.42 / A.42 – 026123
Rw. W prostej ramce tło z motywów arabeski, symboliki rolnictwa i handlu. W rogach oznaczenie nominału: 50. Centralnie od góry poziomo napis: PIĘĆDZIESIĄT ZŁOTYCH
Niżej mniejszą czcionką: Na mocy uchwały sejmowej / bilety Banku Polskiego / są prawnym środkiem płatniczym / w Polsce
Niżej sankcja karna: PODRABIANIE BILTÓW I WSPÓŁ[ZIAŁANIE W] ICH ROZPOWSZECHNIANIU / KARANE JEST [CIĘŻKIM W]IĘZIENIEM
U dołu dwa tonda; w lewym znak wodny z wizerunkiem Tadeusza Kościuszki z profilu, w prawym godło państwa polskiego.
Dwustronne napisy w kolorze czerwonym: u góry z lewej i u dołu z prawej strony: Bez wartości oraz skośnie pomiędzy dwiema równoległymi podwójnymi liniami: WZÓR. Banknot perforowany trzema dziurkami o średnicy około 10 mm.](/brepo/panel_repo/2022/04/16/gs1oqw/contain-360-1000-max-n-bn-1626-ml-001.jpg)
50 złotych - wzór
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
Jest częścią kolekcji: Pieniądz papierowy okresu II Rzeczpospolitej
Dzieje Polski obfitują w wydarzenia, które powodowały zaniechanie najbardziej istotnych działań bądź prowadziły do tego, że były realizowane w zmienionej rzeczywistości. W odniesieniu do pieniędzy papierowych jednym z najbardziej wyrazistych przykładów skomplikowanych dziejów jest banknot 1000-złotowy z 1919 roku. Tak jak w przypadku innych nominałów decyzję o jego powstaniu podjęto 28 lutego 1919 roku. Przygotowaniem emisji zajęła się powołana 9 grudnia 1916 roku, jeszcze przez niemieckie władze okupacyjne, Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa. Mimo to na banknocie jako emitenta wskazano Bank Polski – instytucję, która miała powstać dopiero za pięć lat. Druk części nominałów – w tym 1000-złotowych – zlecono wytwórni Waterlow & Sons Ltd. Nie znamy wielkości zamówienia. Wiadomo jedynie, że w 1920 roku partia gotowych banknotów, zapakowanych w skrzynie, miała wypłynąć do Polski. W związku z trwającą wówczas wojną polsko-bolszewicką dokerzy londyńscy, którzy ulegli agitacji bolszewickiej, wyrzucili część skrzyń do wody, sądząc, że zawierają uzbrojenie dla armii polskiej. W ten sposób zniszczono 4000 banknotów o nominalnej wartości 4 000 000 zł. Pozostała ich część trafiła do Polski, jednak do 1924 roku nie podejmowano w ich sprawie żadnych decyzji. W tym czasie rolę pieniądza obiegowego pełniła coraz bardziej słabnąca marka polska. Dopiero wraz z objęciem funkcji premiera przez Władysława Grabskiego oraz wprowadzaniem w życie reform mających uzdrowić polską gospodarkę zapadła decyzja o wprowadzeniu do obiegu banknotów, których druk zlecono pięć lat wcześniej. Zmienione realia rynkowe oraz ustalenie w wyniku reformy wysokiego kursu złotówki sprawiły, że banknoty o nominale 1000 i 5000 złotych jednak nie trafiły do obiegu. Okazało się, że ich wprowadzenie nie miało uzasadnienia. W ten sposób banknoty te nadal spoczywały w skrzyniach. We wrześniu 1939 roku ewakuowano je na wschód, do zamku w Dubnie. Po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną dalsze ich losy nie są znane. Wydawać by się mogło, że oznaczało to koniec ich historii, jednak nie w przypadku banknotów 1000-złotowych. Zachowane egzemplarze noszą ślady zużycia w postaci przetarć i załamań. Odnalezienie przy jednej z ofiar mordu w Katyniu ukrytego banknotu pozwoliło wysnuć przypuszczenie, że weszły do obiegu w trakcie wojny jako żołd oficerski.
Leszek Poniewozik
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
pieniądz papierowy
Technika
druk
Tworzywo / materiał
papier
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
1924
Muzeum Narodowe w Lublinie
1919
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Okręgowe w Toruniu
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna