Brama Krakowska

Trachter był jednym z najbardziej utalentowanych malarzy lubelskich i malarzy Lublina. Swoją edukację artystyczną odbył w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1915–1920), rozwijał w Wiedniu, później w Paryżu (1925–1929), włączając się w szeroki nurt artystów École de Paris w latach 20. XX wieku. Ta biografia artystyczna – typowa dla losu twórców Europy Środkowo-Wschodniej – określała także przemiany w stylu malarskim, od lekcji kolorystycznych i postimpresjonistycznych ku coraz bardziej uproszonym, syntetycznie opracowanym, nowoczesnym formom.

Malarz, podróżując szlakiem artystów europejskich, przyłączając się do artystycznej kolonii artystów żydowskich w Paryżu, migrujących ze wschodu Europy, ostatecznie swoją twórczość konsekwentnie powiązał z Lublinem i Kazimierzem Dolnym.

Brama Krakowska to wnikliwe, realistyczne, bogate w detale studium najważniejszego, historycznego obiektu artystycznego. Malowana we wczesnym okresie twórczości Trachtera pozwala zobaczyć historyczny obiekt przed późniejszymi działaniami konserwatorskimi związanymi z powojenną już regotycyzacją. Staranny i monumentalny układ kompozycyjny, wynikający z centralnego umieszczenia budowli w malarskim kadrze, ukazania jej masywności, był traktowany przez Trachtera jako sposób wydobycia detali, ale też podkreślenia rangi i dominanty historycznej bramy we współczesnym pejzażu Lublina. Obraz jednak nie wyczerpuje swoich znaczeń w inwentaryzatorskiej skrupulatności badania i utrwalania tego, co jest. Pokazuje także subiektywne warunki obserwacji bryły architektonicznej widzianej tu i teraz, z określonego punktu widzenia. Artystyczny punkt obserwacji, osadzony z ukosa, decyduje o przysadzistych proporcjach obiektu i pięknie wypełnionej żółtym blaskiem sylwetce wieży oraz lśniącej bielą dolnej kondygnacji przedbramia. Brama Krakowska jest skąpana w letnim, popołudniowym blasku słońca, zegar pokazuje godzinę 17.10. Artysta ukazuje też pośpieszny ruch postaci kłębiących się, szkicowo ujętych na centralnym placu przed bramą. Trachter ukazuje obiekt w określonej porze dnia, z obserwacją i oddaniem codziennego, bieżącego życia, tworząc malarską metaforę trwałości i zmienności, nawiązując do impresjonistycznej lekcji, którą rozwijał Claude Monet, malując kolejne wersje katedry w Rouen.

Marcin Lachowski