Miniatura szczecińskiego pomnika króla Fryderyka II Wielkiego

Na mocy pokoju sztokholmskiego (1720) Szczecin wraz z częścią Pomorza wszedł oficjalnie we władanie Prus, stając się stolicą Prowincji Pomorskiej. Ówczesnym władcą pruskim był Fryderyk II Wielki (1712-1786) z dynastii Hohenzollernów. Monarcha zasłynął jako wytrawny strateg wojskowy, reformator sądownictwa, administracji, edukacji, ale także jako władca-filozof, literat oraz mecenas muzyki. W swych rządach wyznawał ideę absolutyzmu oświeconego, w którym monarcha jako „pierwszy sługa państwa” przyznaje wolności i przywileje społeczeństwu przy jednoczesnej centralizacji władzy i rozbudowie aparatu administracji państwowej. Za czasów jego panowania Prusy stały się potęgą europejską.

Szczecin w epoce fryderycjańskiej przekształcił się z peryferyjnego garnizonowego ośrodka w znaczące miasto umocnione trzema potężnymi fortami. Bogato zdobione, barokowe bramy, imponujące place parad wraz z najbardziej reprezentacyjnym placem przy Rynku Końskim (obecnie pl. Orła Białego), z okazałymi gmachami oraz pierwszą fontanną miejską, stały się widocznym znakiem potęgi nowego władcy.

Dla uczczenia pamięci i zasług monarchy, nakładem finansowym mieszkańców Pomorza ufundowano jego pomnik. Ponad dwumetrową statuę wyrzeźbił w marmurze karraryjskim Johann Gottfried Schadow (1764-1850), wybitny artysta epoki klasycyzmu, zwany „ojcem berlińskiej szkoły rzeźby”. Szczeciński pomnik, uroczyście odsłonięty 10 października 1793 roku, pierwotnie ulokowano przy Białym Placu Parad (obecnie pl. Żołnierza Polskiego). Po niemal stu latach przeniesiono go jednak do wnętrza pobliskiego Pałacu Sejmu Stanów Pomorskich (obecnie Muzeum Tradycji Regionalnych) ze względu na szkodliwe działanie warunków atmosferycznych.

Mitologizowana postać Fryderyka Wielkiego stała się popularnym tematem dzieł sztuki niemieckiej, a najbardziej znane przedstawienia były licznie reprodukowane nie tylko jako proste grafiki, ale także eleganckie miniatury monumentalnych rzeźb. Przykładem tego zjawiska jest pochodząca z początku XX wieku 58-centymetrowa kopia szczecińskiego pomnika Fryderyka wykonana przez nieznanego artystę w alabastrze. Choć wyryto na niej litery W i Z, nie ma pewności, iż są to inicjały autora.

Małgorzata Peszko