Półwytwór narzędzia

Wykonany z krzemienia pasiastego masywny odłupek odbito twardym tłukiem od większej bryły. Pęknięcie w części dystalnej sugeruje, że był dużo większy. Strona wierzchnia pokryta jest cienką, gładką korą, częściowo zdjętą kilkoma uderzeniami, które wstępnie nadały kształt przedmiotowi. Tak uformowany półwytwór mógł zostać przerobiony na szereg różnych narzędzi, jak siekiera, dłuto czy ciosło.

Odłupek znaleziono w Krzemionkach w województwie świętokrzyskim, gdzie znajduje się kompleks kopalni, unikalny w skali światowej ze względu na występujący tam krzemień pasiasty. Jedyna na świecie wychodnia wykorzystywana była niemal przez cały okres środkowego i późnego neolitu. Ze względu na swoje znaczenie w 2019 roku stanowisko wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Działalność dawnych mieszkańców Krzemionek pozostawiła po sobie pole górnicze, na którym znajdują się liczne odkrywki, pojedyncze szyby górnicze, wejścia do kopalni oraz pracownie, w których dokonywano oceny jakości i wstępnej obróbki surowca. Obrobione bryły były następnie wysyłane do wyspecjalizowanych pracowni lub wymieniane z mieszkańcami dalej położonych terenów na różne towary. Prezentowany przedmiot jest jednym z takich gotowych do wysyłki półwytworów.

Półwytwór narzędzia z Krzemionek trafił do Szczecina w 20-leciu międzywojennym z kilkoma innymi wyrobami z krzemienia pasiastego dzięki darowiźnie dra Alfreda Banniera (około 1900 – po 1962) ze Słupska. Przedmioty te włączono do kolekcji referencyjnej surowców mineralnych szczecińskiego Pommersches Landesmuseum (1927–1945). Tworzenie takich kolekcji jest do dziś popularnym w archeologii sposobem gromadzenia danych pomocnych przy identyfikacji surowców skalnych. Do naszych czasów przetrwała jedynie niewielka część skał zgromadzonych w Szczecinie w okresie przedwojennym.

Michał Adamczyk