Bogurodzica Hodigitria

Ikona Bogurodzica Hodigitria Kazańska
Wizerunek Bogurodzicy Kazańskiej wyróżnia się charakterystycznym popiersiowym ujęciem Marii z Jezusem i należy do jednego z licznych wariantów Hodigitrii – Przewodniczki, patrz S.12677MŁ. Powielany w licznych kopiach, także w ikonach domowego użytku, jak opisywana S.12770MŁ, cieszy się na terenach Rosji niesłabnącą popularnością wśród prawosławnych chrześcijan. Objawienie ikony wiązało się z krzewieniem religii chrześcijańskiej w rozrastającym się Carstwie Rosyjskim. Miasto Kazań leży w środkowym dorzeczu Wołgi, gdzie od VII w. istniała Bułgaria Wołżańsko-Kamska, opanowana w XIII w. przez plemiona tatarskie, które po rozpadzie Złotej Ordy w XV w. stworzyły Chanat Kazański zwany Tatarstanem. Jego najbliższym zachodnim sąsiadem była Ruś Włodzimiersko-Suzdalska, zwana w XIII-XV w. Wielkim Księstwem Włodzimierskim. Po zajęciu Kijowa przez plemiona mongolskie w XIII w. Włodzimierz pozostawał siedzibą wielkich książąt ruskich i metropolity kijowskiego – prężnym ośrodkiem chrześcijaństwa, w odróżnieniu od Kazania – prężnego ośrodka islamu. Po połączeniu Rusi Włodzimiersko-Suzdalska z Wielkim Księstwem Moskiewskim pierwszy na tronie moskiewskim car Iwan IV Groźny walcząc z Chanatem Kazańskim w 1552 r. podbił i zajął miasto Kazań wcielając go do władztwa moskiewskiego. W obliczu dominującego w Tatarstanie islamu, przyniesione z Moskwy prawosławie rozprzestrzeniało się z trudem. Na domiar złego w lipcu 1579 r. w domu strzelca Daniela Onuczina wybuchł pożar, który strawił w ciągu kilku godzin Kazań. Muzułmanie tłumaczyli to wydarzenie gniewem „ruskiego boga” na prawosławnych. W przygnębiającej atmosferze 8 (21 wg kalendarza juliańskiego) lipca 1579 r. w zgliszczach domu Onuczinych odnaleziono ikonę Bogurodzicy z Chrystusem. Jej dalsze dzieje opisano pod S.12773MŁ.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967