Stettin | Szczecin

Rozwój gospodarczy w 2. połowie XIX wieku wpłynął na bogacenie się mieszczaństwa europejskiego, które zaczęło masowo podróżować. Następstwem rozkwitu turystyki stało się zapotrzebowanie na różnego rodzaju atlasy geograficzne czy albumy podróżnicze, dotyczące konkretnych państw oraz krain geograficznych.

Tereny Pomorza doczekały się wielu tego typu publikacji, a jedną z nich stał się Pommern Hand-Atlas, w którym znalazł się czarno-biały staloryt ukazujący Szczecin z przełomu XIX i XX wieku. Nieznany autor przedstawił w swym dziele fragment miasta widziany z ogrodów należących do słynnej szczecińskiej loży masońskiej Zu Drei Zirkeln (Pod Trzema Cyrklami). Jej członkowie wykupili tereny przy dzisiejszej ulicy Swarożyca, gdzie wznieśli swoją siedzibę wraz z rozległymi ogrodami oraz ogólnodostępnym tarasem widokowym. Miejsce to stało się szybko jednym z ulubionych miejsc rekreacyjnych ówczesnych szczecinian. Roztaczał się z niego widok na północną część Szczecina, z zabudowaniami Dolnego Wiku na pierwszym oraz sylwetką zamku książęcego i kościoła św. Jakuba na drugim planie. Panorama miasta oglądana z tego miejsca obejmowała również rzekę Odrę z imponującymi żaglowcami, dymiącymi parowcami i Mostem Kłodnym w oddali.

Przedstawiony na stalorycie fragment Szczecina ukazywany był na wielu wcześniej powstałych grafikach. Identyczne zaś ujęcie odnaleźć można między innymi w dziele Wilhelma Loeillota (ok. 1827-1876) z 1875 roku, które znajduje się obecnie w zbiorach Pomorskiego Muzeum Krajowego w Greifswaldzie. Niemiecki rysownik i sztycharz wzorował się z kolei na pracy Juliusa Gottheila (1810-1868) - malarza i rysownika pejzaży, działającego artystycznie głównie w Gdańsku i Hamburgu.

Małgorzata Peszko