Rekwizyty do maski rozbójnika (tarcza skórzana, pałka taneczna)

Tarcza i laska yo dommolo to rekwizyty do maski yona należące do Ogotemmelego Dolo. Maska wyobraża rytualnego złodzieja, członka grupy Yona, mającej prawo do dokonywania kradzieży w określonych okolicznościach. Ich kradzieże upamiętniają czyn mitycznego Kowala, który w taki sam sposób zdobył ogień słoneczny.

Maska yona może mieć różne rekwizyty. Najczęściej spotykane to skórzana torba, pęk kluczy do dogońskich zamków, laska yo dommolo symbolizująca konia oraz tarcza.

Właścicielem tarczy i laski złodzieja według Domona Dolo był jego dziadek Ogotemmeli Dolo – jeden z ważniejszych informatorów Marcela Griaule’a, francuskiego antropologa prowadzącego badania wśród Dogonów w 1. połowie XX wieku. Ogotemmeli był niewidomy, stracił wzrok w młodości w czasie polowania na jeżozwierza. Jego własna broń wypaliła mu przypadkowo prosto w twarz. Gdy spotkał się z Griaulem był już starcem cieszącym się reputacją świetnego wróżbity. Był jednym z wtajemniczonych, posiadał dogłębną wiedzę na temat kosmogonii i religii Dogonów. W 1947 roku został wyznaczony przez grupę starszych Dogonów, również wtajemniczonych, do przekazania wiedzy francuskiemu antropologowi. Podczas kolejnych 33 dni Ogotemmeli wyjawił swojemu rozmówcy skomplikowany system wierzeń Dogonów oraz cierpliwie odpowiadał na nurtujące Marcela Griaule’a pytania. Ogotemmeli przeżył swojego ucznia o kilka lat, zmarł w 1962 roku.

Rozmowy z Ogotemmelim zaowocowały książką zatytułowaną „Dieu d'Eau. Entretiens avec Ogotemmeli” opublikowaną w 1948 roku. Książka ta została przetłumaczona na język polski („Bóg wody. Rozmowy z Ogotemmelim”) i wydana w 2006 roku.

Ewa Prądzyńska